Minoan Master Builders?

Résumé En Fr El

This paper investigates sun‑dried mudbrick architecture in the Minoan Palace at Malia on the north coast of Crete (Greece), excavated and studied by the French School at Athens since the beginning of the 20th century. Macroscopic study of the standing architectural remains is combined with geochemical (pXRF and XRD) and petrographic analyses of a selection of mudbrick samples in order to explore patterns and variations in bricklaying, mudbrick recipes, manufacturing practices and mudbrick performance throughout the Pre‑, Proto‑ and Neopalatial periods (2450-1430 BCE). The microscopic composition of the mudbricks highlights the consistent procurement of local raw materials, despite marked differences in macroscopic composition related to varying manufacturing processes that impacted mudbrick performance. This diversity is important enough to indicate the completion of the Neopalatial building project by separate teams of builders, whose skills seem to have varied markedly. The participation in the Neopalatial building project of specialised mudbrick ‘master’ builders is attested but the workforce was also drawn from the site’s inhabitants who had the requisite knowledge to produce standing, though significantly less‑well performing, mudbrick walls.

Cet article envisage l’architecture en briques crues du palais minoen de Malia, sur la côte nord de l’île de Crète (Grèce), un édifice fouillé et étudié par l’École française d’Athènes depuis le début du 20e siècle. L’étude macroscopique des vestiges architecturaux est combinée à des analyses géochimiques (pXRF et XRD) et pétrographiques d’une sélection d’échantillons de briques afin d’explorer les tendances et variations concernant la mise en place des éléments dans la maçonnerie, la composition, les techniques de fabrication et la qualité des briques utilisées dans l’édifice au cours des périodes pré‑, proto‑ et néopalatiales (2450-1430 av. J.‑C.). La composition microscopique des briques met en évidence l’approvisionnement continu en matériaux locaux, et ce malgré des différences prononcées en ce qui concerne leur composition macroscopique, liée à des processus de fabrication variables et qui ont eu un impact direct sur la qualité des différents types de briques. Cette variété est suffisamment marquée pour avancer l’hypothèse qu’au Néopalatial le projet architectural du palais fut réalisé par différentes équipes de bâtisseurs, dont les compétences en matière de construction semblent avoir notablement varié. Si la participation au projet néopalatial de ‘maîtres’ artisans spécialisés dans la construction en briques est ainsi démontrée, il semble qu’une partie de la main‑d’œuvre fut également mobilisée parmi les habitants du site qui disposaient des connaissances suffisantes pour ériger des murs en briques certes durables, mais de moindre qualité.

Το άρθρο εξετάζει την αρχιτεκτονική µε ωµές πήλινες πλίνθους στο µινωικό ανάκτορο των Μαλίων στη βόρεια ακτή της Κρήτης (Ελλάδα), το οποίο ανασκάπτεται και µελετάται από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών από τις αρχές του 20ου αιώνα. Η µακροσκοπική εξέταση των ιστάµενων αρχιτεκτονικών καταλοίπων συνδυάζεται µε γεωχηµικές (pXRF και XRD) και πετρογραφικές αναλύσεις επιλεγµένων δειγµάτων πλίνθων µε σκοπό την εξέταση µοτίβων και παραλλαγών στη διάστρωση των πλίνθων, συνταγών κατασκευής πλίνθων, πρακτικών παραγωγής και επιδόσεων των πλίνθων κατά τη διάρκεια των Προ‑, Προτο‑ και Νεοανακτορικών περιόδων (2450-1430 π.Χ.). Η µικροσκοπική σύνθεση των πλίνθων αναδεικνύει τη συνεπή προµήθεια τοπικών πρώτων υλών, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν εµφανείς διαφορές στη µακροσκοπική τους σύνθεση, η οποία σχετίζεται µε την ποικιλία των διαδικασιών παραγωγής που έχουν επίπτωση στα δοµικά χαρακτηριστικά των πλίνθων. Η ποικιλοµορφία αυτή είναι αρκετά σηµαντική ώστε να υποδηλώνει την ολοκλήρωση του νεοανακτορικού οικοδοµικού προγράµµατος από διαφορετικές οµάδες τεχνιτών, οι ικανότητες των οποίων φαίνεται ότι διέφεραν αρκετά. Η συµµετοχή στο νεοανακτορικό οικοδοµικό πρόγραµµα εξειδικευµένων αρχιτεχνιτών πλίνθων επιβεβαιώνεται, το εργατικό δυναµικό όµως προέρχεται και από τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι διέθεταν τις απαιτούµενες γνώσεις για να ανεγείρουν, έστω και κατώτερης ποιότητας, τοίχους από πλίνθους.