Le présent article concerne la production et la circulation monétaires du Péloponnèse à partir de la reddition de la Ligue achéenne aux Romains, et durant l’époque impériale. Pour la première période, qui court jusqu’au début du Principat, les frappes sporadiques de quelques ateliers (en argent ou en bronze) sont essentiellement liées aux péripéties de la conquête romaine. Les ateliers locaux sont principalement mis à contribution chaque fois que les généraux romains ont à affronter les derniers rois hellénistiques ou qu’ils luttent entre eux dans le cadre des guerres civiles quand celles-ci se déroulent sur le sol grec. Le monnayage des cités péloponnésiennes à l’époque romaine, à de très rares exceptions près, qui concernent les colonies fondées à la fin de la République, est amorcé par Auguste et la dynastie qu’il a fondée. Néanmoins, ni la durée de vie, ni le point de départ, ni la configuration des différents monnayages ne sont uniformes. Une attention particulière est accordée à la circulation monétaire, qui diffère radicalement d’une période à l’autre : la « polyphonie cosmopolite » caractéristique du paysage numismatique de la fin de la République s’accentue, tandis que les dénominations locales (provinciales romaines produites dans le Péloponnèse) ou les émissions romaines – en métaux précieux (aurei, denarii et antoniniani) ou en bronze lourd (sestertii, dupondii et asses) – jouent leur rôle spécifique, dans chaque région et à chaque époque.
The present article deals with the production and circulation of coins in the Peloponnese in the aftermath of the Achaean League’s surrender to the Romans, as well as during the Imperial period. In the first phase, down to the Early Principate, the partial and selective operation of certain mints (silver and bronze coins) is most probably linked to military-political events during Rome’s expansion. Thus the local mints contribute each time that the Roman generals confront the last Hellenistic rulers of the East or fight each other in the internal Roman power-struggles which were played out on Greek soil. The coinage of the Peloponnesian cities of the Roman period, with very few exceptions which concern colonies founded during the Late Republican period, is largely inaugurated by Augustus and his dynasty. However, it had neither the same lifespan, nor the same starting point, nor was it uniform for all the cities. Special stress is laid on the circulation procedure, the characteristics of which differ radically between the two periods: the cosmopolitan polyphony of the numismatic horizon of the Late Hellenistic period becomes more introverted, while local values (Roman Provincial coins from Peloponnesian mints) or Roman issues in precious metals (aurei, denarii [plus antoniniani]) and heavy copper coins (sestertii, dupondii, asses) play their role according to place and era.
Το κείμενο πραγματεύεται το θέμα της κυκλοφορίας και παραγωγής νομισμάτων στην Πελοπόννησο μετά την υποταγή της Αχαϊκής Συμπολιτείας στους Ρωμαίους, καθώς και κατά την αυτοκρατορική περίοδο. Στη πρώτη φάση, που καλύπτει το διάστημα έως την πρώιμη αυτοκρατορική περίοδο, η μερική και επιλεκτική λειτουργία ορισμένων νομισματοκοπείων (για έκδοση αργυρών και χαλκών νομισμάτων) συνδέεται προφανώς με στρατιωτικά-πολιτικά γεγονότα καθώς συντελείται η ρωμαϊκή επέκταση. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλουν τα τοπικά νομισματοκοπεία κάθε φορά που οι Ρωμαίοι στρατηγοί συγκρούονται είτε με τους τελευταίους ελληνιστικούς ηγεμόνες της Ανατολής, ή πολεμούν μεταξύ τους στο πλαίσιο των εμφύλιων αναμετρήσεων που διαδραματίστηκαν σε ελληνικό έδαφος. Η νομισματοκοπία των πελοποννησιακών πόλεων, κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, με ελάχιστες εξαιρέσεις που αφορούν στις ιδρυθείσες κατά την ύστερη ρωμαϊκή Res publica αποικίες, εγκαινιάζεται, με αξιόλογο εύρος, από τον Αύγουστο και τη δυναστεία του. Δεν έχει, όμως, την ίδια διάρκεια ζωής, ούτε την ίδια αφετηρία, ούτε ήταν ομοιόμορφη σε όλες τις πόλεις. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη διαδικασία της κυκλοφορίας, τα χαρακτηριστικά της οποίας διαφέρουν ριζικά ανάμεσα στις δύο περιόδους : η κοσμοπολίτικη πολυφωνία του νομισματικού ορίζοντα της ύστερης ελληνιστικής περιόδου αποκτά εσωστρέφεια καθώς τοπικές αξίες (ρωμαϊκά επαρχιακά νομίσματα από πελοποννησιακά νομισματοκοπεία) ή ρωμαϊκές εκδόσεις σε πολύτιμα μέταλλα (aurei, δηνάρια [αντωνιανοί επίσης]) και βαρύσταθμα χαλκά κέρματα (sestertii, dupondii, asses) παίζουν το ρόλο τους ανάλογα με την περιοχή και την εποχή.
