Νόμισμα και αρχαία ελληνικά ιερά στην Πελοπόννησο

Résumé Fr En El

Depuis la fin du vie s. av. J.-C., la présence de monnaies est bien attestée dans les sanctuaires du Péloponnèse en lien avec les pratiques cultuelles et les activités qui s’y déroulent. Il faut en chercher les raisons dans le contexte socio-économique des valeurs qui s’incarnent essentiellement dans la cité-État, avant de s’étendre plus généralement à la sphère religieuse en général. Les monnaies sont offertes aux dieux, d’une part comme témoignage de piété et, de l’autre, comme mode d’expression de la reconnaissance en vue d’établir des relations entre l’homme et la divinité, de s’assurer la faveur divine et d’acquérir le prestige social. En même temps, la monnaie a une fonction concrète dans de nombreuses situations, comme l’on peut s’y attendre dans une société fondée sur une économie d’échange, qui se reflète essentiellement dans l’usage de la monnaie. Elle est en relation avec l’organisation de concours panhelléniques et de fêtes en l’honneur des dieux. Elle est également utilisée dans les échanges qui ont lieu dans le cadre des sanctuaires. Elle est investie dans la réalisation de vastes programmes édilitaires et dans la commande de créations artistiques. Enfin, les monnaies constituent un témoignage indirect sur les origines de tous ceux – représentants, voyageurs, pèlerins, soldats, marchands – qui visitent ces sanctuaires.

Coins have been a significant presence in sanctuaries in the Peloponnese since the end of the 6th c. BC due to their association with cult practices and activities that took place there. Causes should be explored within the economic and social context of values implemented chiefly in the city-state and the religious environment in general. Coins are offered to deities as, on one hand, an expression of piety and on the other, a means of recompense in order to ease relations between the devotee and the divinity, to redeem the divine favour and to attain social prestige. At the same time, the function of coins is instrumental in numerous situations, as expected in a society that has adopted a monetary economy reflected primarily in the use of coinage. It is connected with the organization of pan-Hellenic games and festivals in honour of the gods. It is utilized in transactions carried out within the sanctuaries’ premises. It is traced in the completion of ambitious construction programmes and the commission of artistic creations. Finally, coins constitute an indirect testimony on the origins of all —representatives, travellers, pilgrims, soldiers, merchants— visitors in these sacred places.

Από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ., τo νόμισμα έχει μια σημαντική παρουσία στα ιερά της Πελοποννήσου, καθώς συνδέεται με λατρευτικές πρακτικές και δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε αυτά. Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο αξιών και κανόνων που εφαρμόζονται καταρχήν στην πόλη-κράτος, και κατ’ επέκταση στο λατρευτικό θρησκευτικό περιβάλλον. Το νόμισμα προσφέρεται στις θεότητες αφενός ως έκφραση ευλάβειας και αφετέρου ως μέσο ανταπόδοσης με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και το θείο, την εξαργύρωση της θεϊκής ευμένειας και την επίτευξη της κοινωνικής προβολής. Παράλληλα, ο ρόλος του είναι λειτουργικός σε πληθώρα περιστάσεων, όπως είναι αναμενόμενο για μια κοινωνία με εγχρήματη οικονομία, η οποία αντανακλάται, πρωτίστως, στη χρήση νομίσματος. Σχετίζεται με τη διεξαγωγή πανελλήνιων αγώνων και πανηγύρεων προς τιμήν των θεών. Χρησιμοποιείται σε συναλλαγές που πραγματοποιούνται στα όρια των ιερών. Ανιχνεύεται στην υλοποίηση μεγαλόπνοων οικοδομικών προγραμμάτων και στην ανάθεση καλλιτεχνικών δημιουργημάτων. Τέλος, αποτελεί έμμεση μαρτυρία για την προέλευση όσων – αντιπροσώπων, ταξιδιωτών, προσκυνητών, στρατιωτών, εμπόρων – επισκέπτονται τα ιερά.