Submerged antiquities on Paros and Naxos islands, Aegean Sea, Greece. New evidence for the mean sea level during the late Bronze Age and the Roman period

Résumé El En

Οι μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης είναι αποτέλεσμα ευστατικών, παγετοισοστατικών και τεκτονικών παραγόντων. Ισότοπα οξυγόνου και γεωφυσικά μοντέλα χρησιμοποιούνται συχνά για την εκτίμηση των δυο πρώτων παραγόντων, ενώ ο τρίτος παράγοντας μπορεί να αξιολογηθεί μέσω δεδομένων υπαίθρου. Η λεπτομερής χαρτογράφηση δεικτών στάθμης θάλασσας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση παράκτιων τεκτονικών κινήσεων και των μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Παρόλο που υπάρχουν πολλοί δείκτες θαλάσσιας στάθμης, όπως γεωμορφολογικοί, βιολογικοί, αρχαιολογικοί, η αξιοπιστία τους ποικίλλει ανάλογα με την σχέση τους με την θαλάσσια στάθμη. Στους γεωμορφολογικούς δείκτες, ξεχωρίζουν οι παλιρροιακές εγκοπές καθώς μπορούν να υποδείξουν παλαιές στάθμες θάλασσας με ακρίβεια εκατοστού, ενώ η μορφολογία τους παρέχει ποιοτικές πληροφορίες σχετικά με τους ρυθμούς μεταβολής της θαλάσσιας στάθμης και τις τεκτονικές κινήσεις. Οι βιολογικοί δείκτες παρέχουν επίσης χρήσιμες πληροφορίες εφόσον είναι καλά καθορισμένη η σχέση τους με την μέση θαλάσσια στάθμη. Τέλος, τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, βυθισμένα ή ανυψωμένα, μπορούν να χρησιμοποιιηθούν για την ποσοτικοποίηση της μεταβολής της θαλάσσιας στάθμης. Ωστόσο, η αξιοπιστία τους ποικίλλει ανάλογα με την λειτουργικότητα της εκάστοτε κατασκευής. Σε αυτό το πλαίσιο, στόχος της εργασίας είναι η μελέτη των μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης στο κεντρικό Αιγαίο (Πάρος, Νάξος) μέσω της χρήσης δεικτών θαλάσσιας στάθμης. Η παρουσία βυθισμένων ακτόλιθων και παλιρροιακών εγκοπών παρέχουν ενδείξεις για την έκταση και το βάθος παλαιών ακτογραμμών. Οι βυθισμένες αρχαιότητες στην Πάρο περιλαμβάνουν νεκροταφεία και λιμενικές εγκαταστάσεις, ενώ στην Νάξο περιλαμβάνουν λατομεία και παράκτιους οικισμούς. Αρχαιολογικά δεδομένα στη Γρόττα και τα Απλώματα (Νάξος) παρέχουν ενδείξεις για τουλάχιστον δυο σεισμικά γεγονότα, τα οποία συσχετίζονται με δυο βυθισμένες παλιρροιακές εγκοπές σε βάθη -3 και -2,5 μ., αντίστοιχα.

Sea level changes are the combined effect of eustatic, glacio-isostatic and tectonic factors. Oxygen isotope data and geophysical models are often used to assess the first two factors, while the third factor can be assessed by field data. In this context, detailed mapping of palaeo sea-level markers may be used to evaluate coastal tectonic movements and the relative sea level changes in a particular region. Although various sea level markers exist, e.g. geomorphological, biological, archaeological, their reliability varies depending on their relationship to sea level. Amongst geomorphological indicators, tidal notches stand out as they can indicate former sea-level positions, with up to a decimeter confidence, while their shape may also provide qualitative information on the rate of sea-level change and on tectonic movements. Biological markers may also provide useful information provided that their relationship to mean sea level is clearly defined. Last but not least, archaeological remains, emerged or submerged, may also be used to quantify relative sea level changes; however, their reliability varies depending on the functionality of the structure.In this framework, the aim of this paper is the study of sea level changes in the Central Aegean Sea (Paros and Naxos islands) through the use of various sea level indicators. Submerged beachrocks and tidal notches bear witness to the extent and depth of ancient shores. The submerged antiquities of Paros include cemeteries of various time periods and harbour installations, while the Baccini antiquities in Naxos include quarries and coastal settlements. Archaeological data in Grotta and Aplomata (Naxos), give evidence of at least two seismic events, coinciding with the profiles of two submerged tidal notches found at a depth of –3 m and –2.5 m respectively. The tsunami that covered the northern part of the Hellenistic Agora of Naxos in the 2nd c. AD is additionally confirmed by a submerged tidal notch at a depth of –1.70 m and dated by shells of Cerastoderma.