Diakronio kaj evolu-fazoj de la leksiko kaj de la vort-farado en Esperanto Diachronie et phases d'évolution du lexique et de la formation des mots en espéranto Eo Fr

Résumé Eo Fr

Kiel vivanta lingvo, Esperanto necese evoluas pro la efiko de la tempo. Aliflanke, Esperanto estas ankaŭ karakterizata kiel konstruita lingvo, tiel ke gravas ankaŭ la kondiĉoj de ĝia apero. Ni klarigos kial necesas distingi tri evolu-fazojn. Tio devenas de la rilatoj inter normoj, uzoj kaj uz-eblecoj. Tiel eblas konsideri la strategiojn kiuj kontribuis al la ellaborado de la leksiko. Komence, la leksiko de Esperanto rapide evoluis, kaj tiu fenomeno estas analoga al tio, kion oni povas ankaŭ observi en aliaj lingvoj. La ekzisto de kontraŭaj tendencoj dum la komenca fazo kondukis al multe pli longdaŭra evoluo, tiel ke realiĝas iuj uz-eblecoj kiuj jam ekzistis dekomence en la sistemo de la lingvo. Tiurilate, ni montros ke la leksiko kaj la vortfarado koncernas plurajn nivelojn en la funkciado mem de la lingvo, kaj ke tio ankaŭ ludas rolon por la ekvilibrigo de la sistemo kaj por la uzado de la parolantoj.

En tant que langue vivante, l'espéranto évolue nécessairement par l'effet du temps. En même temps, l'espéranto est aussi caractérisé comme langue construite, de sorte que les conditions de son apparition revêtent également de l'importance. Nous expliquerons pourquoi il est ici nécessaire de distinguer trois phases d'évolution. Cela provient des relations qui opèrent entre normes, usages et possibilités d'usage de la langue. Il est ainsi possible de considérer les stratégies qui ont contribué à l'élaboration du lexique. Au départ, le lexique de l'espéranto a rapidement évolué, et ce phénomène s'avère analogue à ce que l'on peut aussi observer dans d'autres langues. L'existence de tendances opposées pendant la phase initiale a conduit à une évolution de plus longue durée, aboutissant à l'émergence de certains usages possibles qui existaient déjà potentiellement dans le système de la langue. De ce point de vue, nous montrerons que le lexique et la formation des mots mettent en jeu plusieurs niveaux dans le fonctionnement même de la langue, et que cela joue également un rôle dans la stabilisation du système et dans l'usage qui en est fait par les locuteurs.