The expansion of the Kura‑Araxes culture in Iran: what role for the Uruk?

Résumé En Fr Fa

The interpretation of the expansion of the Kura‑Araxes culture has been traditionally linked to a set of migratory mechanisms that were generated in the core of Kura‑Araxes cultural region. Little attention has been dedicated to the role of other processes that took place in the Kura‑Araxes “periphery”, and in particular to the development, in the fourth millennium, of centralised early‑state polities in Iran and Anatolia that were linked to similar developments taking place in the greater Uruk Mesopotamia. This paper will present two case‑studies to highlight the structural premises that may have favored the Kura‑Araxes “expansion” in Iran and Anatolia: Godin Tepe and Arslantepe. Between the late‑fourth and the early‑third millennium, these two sites recorded a strikingly similar cultural sequence consisting of the construction of large, possibly public, buildings characterized by a Uruk‑related material culture that were replaced by an occupation of flimsy wattle and daub huts featuring a Kura‑Araxes related material-culture. A thorough comparison of the developments illustrated by these two case‑studies can suggest a new explanatory model for the Kura‑Araxes expansion in the regions formerly involved in the Uruk “world”. According to this model, the specialized pastoral groups that were generated by the centralised economies of the early‑sate polities of the Uruk period in Iran and Anatolia may have played a key role in the following expansion of the Kura‑Araxes culture in these regions.

L’interprétation de l’expansion de la culture Kuro‑Araxe a été traditionnellement associée à des mécanismes migratoires générés dans son périmètre géographique. Jusqu’à présent, très peu d’attention a été dédiée au rôle que d’autres processus, qui se sont déroulés aux marges de la région Kuro‑Araxe, pourraient avoir joué dans cette expansion, notamment, le développement en Iran et en Anatolie d’entités proto-étatiques centralisées datant de la seconde moitié du IVe millénaire en connexion directe avec les développements similaires de la Mésopotamie “Urukéenne”. L’objectif de cet article est de présenter deux cas d’étude (Godin Tepe et Arslantepe) pour mettre en évidence les conditions “structurelles” qui auraient pu favoriser l’expansion “Kuro‑Araxe” en Iran et en Anatolie. Entre la seconde moitié du IVe et le début du IIIe millénaire ces deux sites témoignent d’une séquence culturelle identique consistant en la construction de grands bâtiments de tradition urukéenne, qui furent remplacés par des occupations à architecture légère caractérisées par une culture matérielle de tradition Kuro‑Araxe. La comparaison entre les développements de ces deux sites pourrait suggérer un nouveau modèle explicatif de l’expansion Kuro‑Araxe dans les régions précédemment impliquées dans le “monde” Uruk. Selon ce modèle, les groupes de pasteurs spécialisés, générés en Iran et en Anatolie par les économies centralisées des entités proto-étatiques de la période Uruk, pourraient avoir joué un rôle clé dans l’expansion de la culture Kuro‑Araxe qui a succédé dans ces mêmes régions.

تفسیر گسترش فرهنگ کورا-ارس به طور سنتی به مجموعه ای از فرایند های مهاجرتی(کوچ نشینی) ارتباط دارد که در مرکز ناحیه فرهنگ کورا-ارس اتفاق افتاده است. در مقایسه با مرکز فرهنگ کورا-ارس، به نقش دیگر فرایندهای رخ داده در محیط پیرامونی کورا –ارس کمتر توجه شده است؛ به طور خاص، تحولات هزاره چهارم، سیاستهای تمرکز گرایی حکومت های اولیه در ایران و آناتولی در ارتباط با پیشرفت های مشابهی است که در بین النهرین در دوره اروک بزرگ اتفاق افتاده است. در این مقاله، برای روشن ساختن مقدمات ساختاری گسترش فرهنگ کورا-ارس در ایران و آناتولی، به مطالعه موردی دو محوطه گودین تپه و ارسلان تپه، اشاره شده است. حدود اواخر هزار چهارم و اوایل هزار سوم، در این دو محوطه توالی فرهنگی مشابهی دیده می شود که شامل ساخت بناهای بزرگ احتمالا با کاربری عمومی، با ویژگیها و مواد فرهنگی منتسب به اروک از آن گزارش شده است. این دوره، با یک دوره استقراری متشکل از کلبه های گلی و چپر با مواد و مصالح کم دوام، منتسب به مواد فرهنگی کورا-ارس جایگزین شده اند.مقایسه کامل از تحولات اتفاق افتاده در مطالعه موردی این دو محوطه، می تواند یک الگو تبیینی جدیدی را برای گسترش فرهنگ کورا-ارس در مناطقی که قبلا تحت سیطره جهان اوروک بوده پیشنهاد دهد. طبق این الگو، گروهای تخصصی شبانی(کوچرو) که از طریق سیاست اقتصادهای متمرکز حکومت های اولیه دوره اروک در ایران و اناتولی به وجود آمدند احتمالا یک نقش کلیدی به پیروی از توسعه فرهنگ کورا-ارس در این نواحی ایفا کرده اند.