Féminisme d’État, législation et mouvements sociaux en Turquie et en Grèce

Résumé Fr En El

Cet article examine les variations du fonctionnement du féminisme d’État dans deux pays « frères‑ennemis », la Turquie et la Grèce, pendant deux périodes charnières : les années 1920‑1930, marquées par les réformes législatives kémalistes et la modernisation de l’État dans ces deux pays, et les années 1980 qui apportent des révisions au Code civil sous la pression du mouvement féministe. Ces juxtapositions montrent non seulement comment le droit constitue une construction sociale et politique malléable, mais aussi les rapports entre le féminisme d’État et le mouvement des femmes. Enfin, Winpeace, une ONG créée en 1996, qui rassemble des militantes grecques, turques et chypriotes, permet d’étendre cette analyse jusqu’aux années 2000 – décennie définie par l’émergence d’un militantisme féministe pragmatique et bureaucratisé.

This article examines the variations of function of state feminism in two enemy brothers, Turkey and Greece, during two pivotal periods: the 1920’‑1930’, which were marked by the Kemalist legislative reforms and the state modernization in the two countries, and the 1980’, which brought reforms to the civil code under the pressure of the feminist movement. These juxtapositions show not only how law constitutes a malleable social and political construction, but also the relations between state feminism and women’s movement. Winpeace, a NGO created in 1996, which gathers Greek, Turkish and Cypriot activists, allows extending the analysis to 2000’ – a decade defined by the emergence of a pragmatic and bureaucratized feminist activism.

Το άρθρο αυτό εξετάζει τους τρόπους λειτουργίας του κρατικού φεμινισμού στην Ελλάδα και την Τουρκία κατά την διάρκεια δύο κρίσιμων περιόδων: την δεκαετία 1920‑1930 που σφραγίστηκε από τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ Ατατούρκ αλλά και τον εκμοντερνισμό του κρατικού μηχανισμού στις δύο χώρες, και την δεκαετία του 1980 που επέφερε σημαντικές αναθεωρήσεις στον αστικό κώδικά τους υπό την επίρρεια του φεμινιστικού κινήματος. Αυτές οι αντιπαραθέσεις, από την μια, δείχνουν πως ο νόμος αποτελεί μια κοινωνική και πολιτικά εύπλαστη κατασκευή, και από την άλλη διαφωτίζουν τις σχέσεις μεταξύ κρατικού φεμινισμού και γυναικείου κινήματος. Τέλος, μια ΜΚΟ, η Winpeace, η οποία ιδρύθηκε το 1996 και στελεχώθηκε από ακτιβίστριες από την Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο, επιτρέπει να επεκταθεί η ανάλυση μέχρι την δεκαετία του 2000, δεκαετία που καθορίστηκε από την ανάδυση ενός φεμινιστικού κινήματος πιο γραφειοκρατικού και “ρεαλιστικού”.