Vijftig jaar kantoorproductie in Brussel

Résumé Nl Fr En

Dit artikel geeft een overzicht van de ruimtelijke ontwikkeling van de kantoorproductie in Brussel tijdens de laatste vijftig jaar. Door de forse afname van de werkgelegenheid in de landbouw en daarna in de industrie is het kantoor de arbeidsplaats bij uitstek geworden van de werknemers in het Brussels Gewest (twee derde van de ongeveer 724 000 werknemers). De constante ruimtelijke uitbreiding van de kantooroppervlakte staat symbool voor de uitbreiding van de tertiaire sector en de economische welvaart van de hoofdstad, maar is tegelijk ook een oorzaak van haar kwetsbaarheid en complexiteit. De historische analyse van de kantoorproductie wijst op een tegelijk centrifugale, asymmetrische en polycentrische ruimtelijke ontwikkeling.Deze studie, waartoe de aanzet werd gegeven in het kader van het “Overzicht van het kantorenpark”, werd uitgevoerd met het oog op de publicatie van het collectieve werk Brussel, haar kantoren en bedienden, uitgegeven door de directie Studies en Planning van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het werk, dat een twintigtal bijdragen, een originele cartografie en een groot aantal illustraties bevat, behandelt de veelvuldige facetten van de kantoorproductie, die een grote stempel heeft gedrukt op de naoorlogse geschiedenis van Brussel.

Cet article se propose de donner un aperçu du développement spatial de la production de bureaux à Bruxelles au cours des cinquante dernières années. L’effondrement de l’emploi agricole puis industriel a fait du bureau le lieu d’activité principal des personnes travaillant sur le territoire de la Région (deux tiers des quelque 724 000 travailleurs). L’extension spatiale continuelle des surfaces occupées par les bureaux est emblématique de la tertiarisation ainsi que de la prospérité économique de la capitale, mais est également un élément de sa fragilité et de sa complexité. L’analyse historique de la production de bureaux révèle un développement spatial à la fois centrifuge, asymétrique et polycentrique.La présente étude, initiée par les activités de l’« Observatoire des bureaux », a été menée dans le cadre de la publication de l’ouvrage collectif édité par la Direction Études et Planification du ministère de la Région de Bruxelles-Capitale, intitulé Bruxelles, ses bureaux, ses employés. Il réunit une vingtaine de contributions, une cartographie originale ainsi qu’une riche illustration et aborde les multiples facettes de ce phénomène qui a fortement marqué l’histoire de Bruxelles depuis l’après-guerre.

This article provides an overview of the spatial development of office building production in Brussels over the past fifty years. Due to the disappearance of agricultural and industrial jobs, most of the people who work in the Region now work in offices (two-thirds of the 724 000 workers). The continual spatial expansion of areas occupied by offices is symbolic of the development of the service sector as well as the economic prosperity of the capital, but is also an element of its fragility and complexity. The historical analysis of office building production reveals a spatial development which is centrifugal, asymmetrical and polycentric.The present study – initiated by the activities of the Review of office property (office monitoring centre) – was conducted in the framework of the collective work published by the Studies and Planning Department of the Ministry of the Brussels-Capital Region, entitled Bruxelles, ses bureaux, ses employés. It includes approximately twenty contributions, an original cartography and rich illustrations, and examines the many facets of a phenomenon which has greatly influenced the history of Brussels since the post-war years.