Die Statue des sog. Philosophen Delphi im Kontext einer mehr figurigen Stiftung

Résumé De El

Martin Flashar und Ralf von der Hoff, Die Statue des sog. Philosophen Delphi im Konlexl einer mehrfigurigen Stiftung p. 407-433 Zu den prominentesten Skulpturenfunden in Delphi zâhlt die Statue des sog. Philo sophen (Inv. 1819). Sie fand Aufnahme in die wichtigsten Handbûcher griechischer Plas- tik, obwohl weder Datierung noch Deutung oder gar ursprunglicher Aufstellungszusam- menhang geklàrt sind. Meist wird sie mit stilistischen Argumenten um 250 v. Chr. datiert, ausgelôst durch die hypothetische und falsche Zuweisung an das ebenfalls ungedeutete und undatierte (hâufig aber um die Mitte des 3. Jhs. angesetzte) «Hufeisenmonument» westlich der Daochosgruppe durch L. Lerat. Wie die Neuuntersuchung zeigen kann, ist der « Philosoph » Bestandteil einer mehrfîguren Stiftung gewesen. Die Forschung hat gera- dezu «vergessen», daB er zusammen mit zwei weiteren Statuen, einer weiblichen bekleide- ten (Inv. 1817) und einer ebenfalls langgewandeten mânnlichen (Inv. 1820) gefunden wurde. Technische Indizien belegen den Werkstattzusammenhang, die drei Figuren waren auch zusammen aufgestellt. Sie rechneten zu einer u.U. noch grôBeren (môglicher- weise ist die nackte mànnliche Figur Inv. 1793 zugehôrig) um 300 v. Chr. oder in den ersten Jahrzehnten des 3. Jhs. im Nordsektor des Heiligtums geweihten Gruppe. Das Portràt, der Statuen- und Gewandtypus charakterisieren den « Philosophen » als bûrgerlichen alten Mann — fur die Deutung als wirklicher Philosoph gibt es kein stich- haltiges Argument. Die Frauenfigur lehnt sich ebenfalls an das Darstellungsrepertoire weiblicher Sterblicher (etwa auf attischen Grabreliefs) an. Die dritte Statue bezeugt einen seit dem Strengen Stil gelàufîgen Dionysos-Typus. Als Stifter kommt ein dionysischer Technit oder Chorege in Frage. Auf jeden Fall handelt es sich um ein Familienmonu- ment, das Portràts von mindestens zwei Verwandten prâsentierte und den Gott, dem es geweiht war, in das Ensemble miteinbezog.

Το άγαλμα του «Φιλοσόφου» (αρ. ευρ. 1819) ανήκει στα πιο αξιόλογα έργα γλυπτικής των Δελφών. Απεικονίζεται στα σημαντικότερα εγχειρίδια ελληνικής γλυπτικής, αλλά δεν αποσαφηνίζονται η χρονολόγηση, η σημασία, αλλά ούτε και το αρχικό σύνολο στο οποίο ανήκε το έργο. Συνήθως χρονολογείται γύρω στο 250 π.Χ. σύμφωνα με τυπολογικά κριτήρια, σε συνδυασμό με την υποθετική και λανθασμένη απόδοση του L. Lerat στο επίσης αταύτιστο και αχρονολόγητο (συνήθως όμως τοποθετείται γύρω στα μέσα του 3ου αιώνα) «ημικυκλικό» μνημείο δυτικά από το σύνταγμα του Δαόχου. Όπως δείχνει η' νέα μελέτη, ο «Φιλόσοφος» αποτελεί μέρος ενός πολυπρόσωπου αναθήματος. Η έρευνα όμως « ξέχασε » ότι ανακαλύφθηκε μαζί με δύο άλλα αγάλματα, ένα γυναικείο με ένδυμα (αρ. ευρ. 1817) και ένα ανδρικό επίσης με μακρυά ενδυμασία (αρ. ευρ. 1820). Τεχνοτροπι- κές ενδείξεις μαρτυρούν τη σχέση των εργαστηρίων · εξάλλου τα τρία αγάλματα ήταν εκτεθειμένα μαζί. Ανήκαν σε ένα ακόμα μεγαλύτερο αναθηματικό σύνταγμα στο βόρειο τομέα του Ιερού (πιθανώς στο ίδιο ανήκει και η γυμνή ανδρική μορφή, αρ. ευρ. 1793) που χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. ή στην πρώτη δεκαετία του 3ου αιώνα. Η προσωπογραφία, ο τύπος του αγάλματος και του ενδύματος, χαρακτηρίζουν το « Φιλόσοφο » ως γέροντα της αστικής τάξης — η απόδοση σε πραγματικό φιλόσοφο δεν στηρίζεται σε κανένα ακλόνητο επιχείρημα. Η γυναικεία μορφή προέρχεται πάντως από το θεματολόγιο των θνητών γυναικών (όπως τα αττικά επιτύμβια ανάγλυφα). Το τρίτο άγαλμα μαρτυρεί έναν τύπο Διονύσου συνηθισμένου από την εποχή του αυστηρού ρυθμού. Ως αφιερωτής αναφέρεται ένας «τεχνίτης του Διονύσου» ή ένας χορηγός. Οπωσδήποτε πρόκειται για οικογενειακό μνημείο που παρουσιάζει, ενταγμένες μέσα στο σύνολο, προσωπογραφίες τουλάχιστον δύο συγγενών καθώς και το θεό, στον οποίο είναι αφιερωμένο.