Un « bucrane» néolithique à Dikili Tash (Macédoine orientale) : parallèles et perspectives d'interprétation

Résumé El En Fr

Το 1995, βρέθηκε στο Ντικιλί Τας ένα βουκράνιο σε στρώμα καταστροφής που χρονολογείται στη φάση Ντικιλί Τας Ι (αρχόμενη Νεώτερη Νεολιθική). Αποτελούμενο από κρανίο οικόσιτου βοδιού, αποκομμένο και επικαλυμμένο με ωμό πηλό, το αντικείμενο αυτό δεν έχει παρά ελάχιστα πραγματικά παράλληλα, τα οποία εντοπίζονται στις θέσεις Vinca, Kor- madin και Parta, στο χώρο δηλαδή των πολιτισμών της Vinca (Σερβία), του Τίσα (Ουγγαρία) και του Βανάτου (Ρουμανία). Είναι σημαντικό να διακρίνουμε τα πηλόχριστα βουκράνια από τα φυσικά κρανία ή κέρατα, καθώς και από τα βουκράνια που έχουν κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από ωμό πηλό και απαντούν σε αρκετές νεολιθικές θέσεις. Το βουκράνιο του Ντικιλί Τας φαίνεται ότι αρχικά ήταν τοποθετημένο κατακόρυφα, με την πίσω επίπεδη όψη στερεωμένη σε μια επιφάνεια κάθετη στο δάπεδο. Όλα τα βουκράνια, καθώς και τα παρεμφερή αντικείμενα, έχουν θεωρηθεί λατρευτικά, χωρίς όμως η άποψη αυτή να στηρίζεται σε ασφαλή στοιχεία. Στην πραγματικότητα αγνοούμε παντελώς τη λειτουργία τους. Οι απεικονίσεις βοδιού, που απαντούν συχνά σε διάφορους πολιτισμικούς ορίζοντες, δεν παραπέμπουν απαραίτητα σε κάποιον κοινό συμβολισμό.

In 1995 at Dikili Tash a "bucranium" was discovered in a mass of debris belonging to the Dikili Tash I phase (beginning of Late Neolithic). The object itself, consisting of a cut-up domestic ox cranium over-modeled in unbaked clay, has only a few real parallels. They are found at Vinca, Kor- madin and Parta, that is the area of the Vinca (Serbia), the Tisza (Hungary) and the Banat (Romania). It is important to distinguish these over-modeled from real crania or horns as well as from "bucrania" wholly made of unbaked clay, which occur in quite large numbers on neolithic sites. The Dikili Tash "bucranium" appears originally to have been in a vertical position with the flat rear surface attached to a perpendicular wall. All the "bucrania" and objects resembling them have been considered as cultic, without any evidence for this interpretation being offered. In fact, we are totally ignorant of the function of these objects. Representations of bulls, which are common in several human groups, do not necessarily reflect a common symbolism.

En 1995, sur le site de Dikili Tash, on a découvert un « bucrane » dans un amas de décombres appartenant à la phase Dikili Tash I (début du Néolithique Récent). L'objet lui-même, constitué d'un crâne de bœuf domestique découpé et surmodelé en terre crue, n'a que peu de parallèles réels. On trouve ces derniers à Vinca, Kormadin et Parta, c'est-à-dire dans l'aire des « cultures » de Vinca (Serbie), de la Tisza (Hongrie) et du Banat (Roumanie). Il importe de distinguer ces « bucranes » surmodelés des crânes ou cornes véritables, ainsi que des « bucranes » entièrement en terre crue qui se rencontrent sur un assez grand nombre de sites néolithiques. Le « bucrane » de Dikili Tash paraît avoir occupé, à l'origine, une position verticale, la face postérieure plane étant appliquée à une paroi perpendiculaire au sol. Tous les « bucranes » et tous les objets ressemblant à des « bucranes » ont été considérés comme cultuels, sans qu'aucune preuve de cette interprétation ne soit apportée. De fait, l'on ignore totalement la fonction de ces objets. Les images de bœuf, fréquentes dans plusieurs groupes humains, ne renvoient pas nécessairement à une symbolique commune.