Psychology against Medicine ? Mysticism in the Light of Scientific Apologetics

Résumé En Fr Nl

The foundation, in 1884, of the Bureau des constatations médicales, responsible of the medical authentification of the miraculous healings in Lourdes, signals the start of a “ medicalization of the miracle”. The Catholic physicians establish their competence in the discrimination of “ true” and “ false” mysticism and value a medical apologetic aimed at responding to the rationalistic critics. However, since the 1920s, their authory has been challenged by Catholic psychologists, led by the Italian Franciscan Agostino Gemelli, future president of the Pontifical Academy of Sciences, who marks himself out as an opponent of the stigmatized Padre Pio and fights for a positive apologetic based on the autonomy of sciences, against the religious appropriation of sciences by Catholic physicians. The scientific discussions over the Marian apparitions of Beauraing (Belgium) illustrate this clash between medical and psychological apologetics. They exemplify the process of “ psychologization of mysticism”, highlighted by Michel de Certeau, and the rise of a modern criticism of mystical phenomena, which owes not only to psychology but also to the development of a lay spirituality, detached from popular religion.

Agnès Desmazières, Psychologie contre médecine ? Le mysticisme à la lumière des apologétiques scientifiques La fondation, en 1884, du Bureau des constatations médicales, responsable de l’authentification médicale des guérisons miraculeuses à Lourdes, marque le début d’une «médicalisation du miracle » . Les médecins catholiques affirment leur compétence dans la discrimination entre «vrai » et «faux » mysticisme et promeut une apologétique médicale qui vise à répondre aux critiques rationalistes. Cependant, à partir des années 1920, leur autorité est contestée par les psychologues catholiques, menés par Agostino Gemelli, futur président de l’Académie pontificale des sciences, qui s’illustre dans l’opposition au stigmatisé Padre Pio et défend une apologétique positive basée sur l’autonomie des sciences, contre l’appropriation religieuse des sciences réalisée par les médecins catholiques. Les discussions scientifiques sur les apparitions mariales de Beauraing (Belgique) éclairent l’affrontement entre apologétiques médicale et psychologique. Elles mettent en évidence le processus de «psychologisation de la mystique » , mis en lumière par Michel de Certeau, et la montée d’une critique moderne des phénomènes mystiques, fondée non seulement sur la psychologie, mais encore sur le développement d’une spiritualité laïque, qui s’émancipe de la religion populaire.

Agnès Desmazières, Psychologie versus geneeskunde ? De mystiek in het licht van de wetenschappelijke apologetiek Toen in Lourdes in 1884 een Bureau des constatations médicales werd opgericht dat de wonderbaarlijke genezingen van een medisch waarmerk moest voorzien, was dat het startpunt van een opmerkelijke ‘ medicalisering van het mirakel’. Katholieke artsen waren ervan overtuigd dat zij een betrouwbaar onderscheid konden maken tussen ‘ ware’ en ‘ valse’ mirakels. Op die manier kreeg een medische apologetiek vorm die een antwoord moest bieden op de rationalistische kritiek. De autoriteit van deze katholieke artsen werd echter vanaf de jaren 1920 gecontesteerd door katholieke psychologen, onder leiding van Agostino Gemelli, de toekomstige voorzitter van de Pauselijke Academie voor Wetenschappen. Gemelli maakte naam als criticus van de ‘ gestigmatiseerde’ Padre Pio. Hij verdedigde een positivistische apologetiek, met respect voor de autonomie van de wetenschappen. Op die manier nam hij afstand van de religieuze toe-eigening van de wetenschappen zoals die werd bedreven door katholieke artsen. De wetenschappelijke debatten over de Maria-verschijningen in Beauraing (België) werpen een licht op de confrontatie tussen deze medische en psychologische apologetiek. In die debatten voltrok zich een ‘ psychologisering van de mystiek’ zoals die door Michel de Certeau is beschreven. De opkomst van een moderne kritiek van de mystieke verschijnselen werd niet alleen gegrondvest op de psychologie, maar ook op een lekenspiritualiteit die zich van het volksgeloof emancipeerde.