The Bicentennial of the United Kingdom of the Netherlands : Between a Divided Commemoration and a Renewal of the Historiography. Official commemorators use anniversaries to legitimate a nation and keep a collective memory alive. But how do you commemorate a kingdom that in 1815 had reunited the Southern and Northern Netherlands and collapsed merely fifteen years later ? In a very contrasted way, as it appears from this article. In 1830, the North became a distinct nation again. Two hundred years later, it still focuses on itself and its very identity. The unfortunate project of 1815-1830, therefore, receives practically no attention. In the South, the Belgian nation-state has developed meanwhile and nobody there wants to commemorate, in 2015, a kingdom against which a revolution burst out in 1830. There shall be no commemoration. Notwithstanding, several United Kingdom of the Netherlands nostalgia groups emerged in Flanders. Authorities as well as these associations are very active. This approach is considered negatively on the Frenchspeaking side ; one perceives this Flemish commemoration as an attack on Belgium. Despite these divided attitudes, historians have managed with the support of literature, cultural and legal historians to seriously boost the historiography of the United Kingdom of the Netherlands. Many new contributions have been published, and a catch-up process emerges on the Belgian side. As a result, much more is known about how the kingdom was born, about the role of Waterloo, the Princes of Orange, the Constitution of 1815, the elites and social politics. Historians are also treading new paths. Biographers of the House of Orange focus more on the personal element. The linguistic turn is reflected in more than one discourse analysis. Mundane life, places of remembrance and oblivion are dealt with. In short, a whole range of popular themes in recent history writing… Footnotes, nuances and new approaches create opportunities for the historians whilst analysing the unification process and the failure of het United Kingdom of the Netherlands, to focus more on the role of provincial and urban patriotism. The oppositions between north and south take on new research dimensions. Some historians no longer establish a direct link between these oppositions and the separation of 1830, but investigate the (too) restricted forms of government, the lack of community loyalty in some social groups, and reflect upon the role of the restoration regime in the process.
Le bicentenaire du Royaume Uni des Pays-Bas : entre commémoration divisée et renouvellement de l’historiographie. Les commémorateurs officiels font appel aux anniversaires pour légitimer la nation et entretenir la mémoire collective. Mais comment peut-on commémorer un royaume qui a réuni en 1815 les Pays-Bas méridionaux et septentrionaux, mais s’est effondré quinze ans plus tard ? De façon très divisée, comme il apparaît dans cet article. En 1830, le Nord est redevenu une nation distincte. Deux cent ans plus tard, cette dernière souhaite surtout insister sur elle-même et son identité propre. Le projet malheureux de 1815-1830 ne retient donc pratiquement pas l’attention. Dans le Sud, l’État-nation belge s’est développé et on n’a pas envie, en 2015, de se souvenir d’un royaume contre lequel on a déclenché une révolution en 1830. On ne commémore donc pas. La Flandre compte en revanche plusieurs groupes au sein desquels la nostalgie de ce Royaume-Uni reste présente. Les autorités et ces associations sont d’ailleurs très actives. Du côté francophone, on voit cela d’un mauvais oeil et on perçoit cette commémoration flamande comme une atteinte à la Belgique. Mais au-delà de cette commémoration divisée, les historiens parviennent à donner à l’historiographie du Royaume Uni des Pays-Bas une assez forte impulsion, soutenus dans leur démarche par leurs collègues spécialistes de la littérature, de la culture et du droit. Un nombre considérable de nouvelles contributions paraît et du côté belge, on observe même un mouvement de rattrapage. C’est ainsi que l’histoire de la genèse du royaume (rôle de Waterloo et des princes d’Orange, constitution de 1815, élites et politique sociale) fait un sérieux bond en avant. Les historiens sortent aussi des chemins battus. La dimension personnelle bénéficie d’une grande attention de la part des biographes de la dynastie d’Orange. Le linguistic turn intervient dans plus d’une analyse de discours. La vie mondaine, les lieux de mémoire et la politique de l’oubli sont également abordés. Autant de thèmes populaires dans l’historiographie récente… Les historiens apportent aussi des nuances et de nouvelles approches à l’analyse du processus d’unification et de l’échec du Royaume Uni des Pays-Bas, accordant par exemple une plus grande attention au patriotisme provincial et urbain. Les antagonismes entre nord et sud y sont considérés sous un nouvel angle. Certains n’établissent désormais plus de lien direct entre ces antagonismes et la séparation de 1830, préférant se pencher sur les formes fédérales (trop) limitées d’administration, le manque de loyauté communautaire dans certains groupes sociaux et le rôle joué par le régime de restauration dans le processus.
Officiële herdenkers doen een beroep op verjaardagen om de natie te legitimeren en het collectieve geheugen in stand te houden. Maar hoe wordt een koninkrijk herdacht dat in 1815 de zuidelijke en noordelijke Nederlanden herenigt maar vijftien jaar later al uiteenvalt ? Heel verdeeld, zo blijkt uit dit artikel. Het Noorden nam in 1830 als aparte natie opnieuw de draad op en wil tweehonderd jaar later vooral de eigen natie en identiteit in de schijnwerpers plaatsen. Het mislukte project van 1815-1830 krijgt dus nauwelijks aandacht. In het Zuiden ontwikkelde zich de Belgische natiestaat en heeft men er in 2015 geen zin in het koninkrijk in herinnering te brengen, waartegen men in 1830 een revolutie ontketende. Er wordt dus niet herdacht. In tegenstelling tot Vlaanderen dat meerdere groepen kent, waarbinnen de nostalgie naar dit Verenigd Koninkrijk nog wel aanwezig is. De Vlaamse overheid en deze verenigingen worden dan ook erg actief. Franstalig België ziet dat met lede ogen aan en ervaart dit Vlaamse herdenken als een aanval op België. Maar naast dit verdeeld herdenken slagen de historici er wel in om de historiografie van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden een flinke boost te geven, daarin gesteund door literatuur-, cultuur-en rechtshistorici. Een aanzienlijk aantal nieuwe bijdragen komt tot stand en aan Belgische zijde heeft er zelfs een inhaalbeweging plaats. Zo wordt de ontstaansgeschiedenis, de rol van Waterloo, van de Oranjevorsten, van de Grondwet van 1815, van de elites en van het sociale beleid, flink aangevuld. De historici bewandelen ook nieuwe paden. Zo krijgt het persoonlijke in de Oranjebiografen ruim aandacht. De linguistic turn weerspiegelt zich in meer dan een discoursanalyse. Het societyleven, de lieux de mémoire en het vergeten komen eveneens aan bod. Kortom, allemaal populaire thema’s in de recente geschiedschrijving. Kanttekeningen, nuanceringen en nieuwe benaderingen brengen de historici ook aan bij de analyse van het eenmakingsproces en van de mislukking van het vkn, waarbij ze onder meer systematisch kijken naar de rol van het provinciale en het stedelijke patriottisme. Ook de tegenstellingen tussen noord en zuid krijgen er nu nieuwe onderzoekdimensies bij. Sommige historici leggen ook niet langer een rechtstreekse band tussen deze tegenstellingen en de scheiding van 1830, maar gaan veeleer op zoek naar (te) beperkte federale vormen van besturen, naar het gebrek aan gemeenschapsloyaliteiten in verschillende sociale groepen en blijven stil staan bij de rol die het restauratieregime in het proces heeft gespeeld.
