Propriété aristocratique et ancrage politique à Vienne, 1680-1740. La grande résidence aristocratique face aux circulations nobiliaires

Résumé En Fr Nl

Aristocratic Ownership and Political Roots in Vienna, 1680-1740. The Great Aristocratic Residence and Noble Mobilities. The link between aristocratic ownership and political root is not totally obvious in Vienna during the early modern era. The nobility has to move between the Court, her domains and the provincial diets of the several crowns of the Habsburg Monarchy. That is why the Viennese palaces are frequently in competition with other country and seigniorial houses. Residential customs are multiple : deep-rooted urban integration giving the aristocratical house the role of a political metaphor ; temporary urban ownership ; closing of the houses whenever the family withdraws from the Court. With the increase of the rental property during the first half of the 18th century, the link between the noble lineage and the urban house is altered : owning one’s own house does not seem to be important any more. Then, to study the aristocratical ownership is a relevant way to estimate the appeal of the Vienna Court in a decentralized Habsburg Monarchy.

La relation entre propriété aristocratique et ancrage politique ne va pas de soi à Vienne à l’époque moderne. Les élites nobiliaires sont en effet soumises à une nécessaire ubiquité générée par leurs multiples fonctions, curiales, provinciales et seigneuriales, qui maintient sur le long terme une concurrence résidentielle. Les pratiques résidentielles sont ainsi multiples, entre sédentarité éprouvée et assimilation symbolique de la demeure au lignage, propriété épisodique et liquidation en cas de retrait de la cour. La croissance du phénomène locatif au début du XVIIIe siècle induit des évolutions profondes dans la relation du lignage à la demeure urbaine : posséder une demeure n’est clairement plus indispensable à l’ancrage politique. L’étude de la propriété aristocratique constitue alors un bon baromètre de la capacité d’attraction d’une cour inscrite en concurrence à l’échelle de la monarchie des Habsbourg.

Aristocratische eigendom en politieke verankering te Wenen, 1680-1740. De grote aristocratische verblijven tegenover het komen-en-gaan van edellieden. Het verband tussen aristocratische eigendom en politieke verankering spreekt niet voor zich in het Wenen van de vroegmoderne tijd. De adellijke elites waren toen door hun vele functies – aan het Hof, op provinciaal of op lokaal niveau – namelijk verplicht op meerdere plaatsen tegelijk te zijn. Verschillende woonpraktijken bestonden door elkaar, gaande van de permanente vestiging (met een symbolische assimilatie van de woning met het geslacht) tot episodische eigendom en liquidatie op het ogenblik dat het Hof werd verlaten. Tijdens het begin van de 18de eeuw werden steeds meer verblijven gehuurd, waardoor de relatie tussen de adellijke geslachten en hun stedelijk verblijf danig veranderde : een woning bezitten in Wenen was duidelijk niet meer nodig om politiek verankerd te kunnen zijn. De studie van de aristocratische eigendom vormt bijgevolg een goede maatstaf voor de aantrekkingskracht van het Hof ten aanzien van de rest van de Habsburgse monarchie.