Narratives Between History and Fiction

Résumé En Fr Nl

The paper analyses the relevance of Doležel’s and Cohn’s theories of fictional worlds with respect to the interpretation of historical fiction and historiographic metafiction. These theories are complemented with Paul Ricoeur’s hermeneutics. The author uses Doležel’s concept of a fictional world as a possible world whose entities have no reference to the actual world. Following Ricoeur’s terminology, however, the author further postulates that literary texts bear a “ productive reference” to the “ lifeworld” (Lebenswelt) of the reader. In the case of historical fiction and historiographic metafiction, this productive reference entails primarily the revelation of the historical nature of human existence as well as cultural memory (or, in Pierre Nora’s terms, “ the realm of memory”). The concept of productive reference is applied further in the paper in the analysis of works of contemporary Czech historical fiction (by Kateřina Tučková and Martin Fibiger) that deal with a traumatic period of Czech history – the forced expulsion of Germanspeaking populations from post-war Czechoslovakia.

Narrations entre histoire et fiction. L’article analyse la pertinence des théories de mondes fictifs de Lubomír Doležel et de Dorrit Cohn par rapport à l’interprétation de la fiction historique et de la métafiction historiographique. Ces théories sont complétées par l’herméneutique de Paul Ricoeur. L’auteur de l’article utilise le concept de monde fictif de Lubomír Doležel en tant que monde possible dont les entités n’ont aucune référence au monde réel. Cependant, suivant la terminologie de Paul Ricoeur, l’auteur postule par la suite que le texte littéraire porte une «référence productive » au «monde de la vie » (Lebenswelt) du lecteur. Dans le cas de la fiction historique et de la métafiction historiographique, cette référence productive entraîne la révélation de la nature historique de l’existence humaine autant que de la mémoire culturelle (ou bien, dans les termes de Pierre Nora, «lieux de mémoire » ). Le concept de la référence productive est appliqué dans l’analyse deux fictions contemporaines (livres écrits par Kateřina Tučková et Martin Fibiger) qui traitent de la période traumatique de l’histoire tchèque – celle de l’expulsion forcée des populations germanophones de Tchécoslovaquie d’après-guerre.

Narratieven tussen geschiedenis en fictie. Dit artikel onderzoekt de relevantie van de theorieën over fictionele werelden van Doležel en Cohn, in het licht van de interpretatie van historische fictie en historiografische metafictie. Deze theorieën worden gepaard aan de hermeneutiek van Paul Ricoeur. De auteur gebruikt Doležels concept van een fictionele wereld als een mogelijke wereld waarin de entiteiten geen verband hebben met de echte wereld. In de lijn van Ricoeurs terminologie stelt de auteur evenwel dat literaire teksten een ‘ productieve referentie’ in zich dragen aan de leefwereld (Lebenswelt) van de lezer. In het geval van historische fictie en historiografische metafictie behelst deze productieve referentie in de eerste plaats de revelatie van de historische aard van het menselijke bestaan, evenals het culturele geheugen (of, in de woorden van Pierre Nora, «de sfeer van het geheugen » ). Het concept van productieve referentie wordt in het artikel verder toegepast op de analyse van hedendaagse Tsjechische historische fictie (van Kateřina Tučková en Martin Fibiger) die een traumatische periode uit de Tsjechische geschiedenis behandelt -de gedwongen uitdrijving van Duitssprekende bevolkingsgroepen uit het naoorlogse Tsjechoslowakije.