Note sur trois inscriptions mentionnant des Rhodiens morts à la guerre

Résumé Fr El En

Trois inscriptions récemment réunies mentionnent des Rhodiens morts à la guerre. On établit qu’elles se rapportent respectivement à la guerre contre Ptolémée II, à la première guerre mithridatique et à la répression de la piraterie dans les années qui suivirent la levée du siège de Démétrios Poliorcète, en 304 av. J.‑C. On revient alors sur le célèbre chapitre de Polybe XXX 5, 6‑8, selon lequel, en 167 av. J.‑C., les Romains et les Rhodiens coopéraient militairement depuis « presque cent quarante ans ». La lutte contre les pirates est précisément l’objectif qui a réuni les deux États à la fin du ive s. Il faut donc renoncer définitivement à la correction que M. Holleaux apportait au texte de Polybe pour le mettre en conformité avec sa thèse d’une absence presque totale de relations entre Rome et l’Orient jusqu’à la première guerre d’Illyrie (229‑228). On revient en conclusion sur la formule ἄνδρες ἀγαθοὶ γενόµενοι, utilisée pour désigner les combattants ayant bien mérité de Rhodes.

Τρεις επιγραφές που συγκεντρώθηκαν πρόσφατα αναφέρουν Ροδίους που σκοτώθηκαν στον πόλεµο. αναφέρονται αντίστοιχα στον πόλεµο ενάντια στον Πτολεµαίο II, στον πρώτο Μιθριδατικό πόλεµο και στην καταπολέµηση της πειρατείας στα χρόνια µετά την άρση της πολιορκίας του Δηµήτριου Πολιορκητή, το 304 π.Χ. Επανεξετάζουµε λοιπόν το διάσηµο κεφάλαιο του Πολύβιου 30.5.6‑8, σύµφωνα µε το οποίο, το 167 π.Χ., οι Ρωµαίοι και οι Ρόδιοι συνεργάζονταν στρατιωτικά από «σχεδόν εκατόν σαράντα χρόνια». Η µάχη κατά των πειρατών ήταν ο στόχος που ένωσε τα δύο κράτη στα τέλη του 4ου αι. Πρέπει κατά συνέπεια να απορρίψουµε οριστικά τη διόρθωση του M. Holleaux στο κείµενο του Πολύβιου µε στόχο να το κάνει να συµµορφωθεί µε τη θεωρία του περί πλήρους σχεδόν ανυπαρξίας σχέσεων µεταξύ Ρώµης και Ανατολής µέχρι τον πρώτο Ιλλυρικό πόλεµο (229‑228 π.Χ.). Το συµπέρασµα µας δίνει την ευκαιρία να επανεξετάσουµε τη φράση ἄνδρες ἀγαθοὶ γενόµενοι, που χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει τους πολεµιστές της Ρόδου που επέδειξαν ανδρεία.

Three inscriptions recently studied together mention Rhodians killed in war. They refer respectively to the war against Ptolemy II, the first Mithridatic war, and the suppression of piracy in the years after the raising of Demetrius Poliorcetes’ siege in 304 BC. One can thus revisit the well‑known passage of Polybius (30.5.6‑8), who relates that in 167 BC the Romans and the Rhodians had cooperated militarily “for almost 140 years”. It was precisely the war against the pirates which brought the two states together at the end of the fourth century. We must thus discard the amendment made to the text of Polybius by M. Holleaux to support his thesis that there was virtually no contact between Rome and the East before the first Illyrian war (229‑228). The conclusion reconsiders the formula ἄνδρες ἀγαθοὶ γενόµενοι, used to describe combatants who have deserved well of Rhodes.