L’histoire du Péloponnèse pendant l’époque byzantine se caractérise par plusieurs particularités qui continuent à préoccuper les chercheurs dans leurs efforts de déchiffrer ou compléter des sources fragmentaires, voire contradictoires, en les combinant au témoignage des vestiges archéologiques. La présente étude passe en revue les différents domaines de recherche relatifs à l’espace péloponnésien, ainsi que les transformations que connaît cet espace d’un point de vue politique, intellectuel, économique et social, du ve s. à la fin du xiie s. Nous évoquons notamment le sujet largement débattu des incursions avaro-slaves et de la pénétration slave, de l’organisation administrative et ecclésiastique de la région, des divers aspects de la vie urbaine ou rurale, des phénomènes économiques et monétaires, des activités liées au travail, ainsi que du statut social et du niveau de vie des habitants de différentes régions du Péloponnèse. Nous essayons également de faire état de l’abondante bibliographie sur le sujet, en ajoutant à l’occasion des réflexions critiques, et de mettre en évidence des phénomènes qui invitent peut-être à réexaminer la documentation historique et archéologique. La création de la Principauté franque d’Achaïe, dans la première décennie du xiiie siècle, et le développement ultérieur du Despotat de Morée, dès le début de la seconde moitié de ce siècle, constituent un autre chapitre, tout aussi complexe, de l’histoire du Péloponnèse médiéval. Pour des raisons pratiques et méthodologiques, nous n’avons pas inclus cette période dans la présente étude.
The history of the Peloponnese during the Byzantine times presents several peculiarities, which continue to preoccupy researchers in their efforts to decipher and to fill in the fragmentary and conflicting documentary testimonies, and to combine these with the existing archaeological remains. This paper aims to overview the various research fields relating to the Peloponnese and the transformations it experienced in the political, economic and social spheres over the centuries and specifically from the 5th c. to the end of the 12th c. Reference is made to the hotly-debated issue of the Avar-Slav incursions and the settlement of Slavs, to the administrative and ecclesiastical organization of the region, to various aspects of urban and rural life, to economic and monetary phenomena, to labour activities, as well as to the social status and standard of living of the inhabitants of various parts of the Peloponnese, and so on. An attempt is made to record the extensive bibliography on the subject, in some cases with critical commentary, as well as to pinpoint phenomena that possibly dictate a re-examination of the documentation, historical and archaeological. The founding of the Frankish Principality of Achaia in the first decade of the 13th century and the subsequent gradual development of the Despotate of the Morea from the beginning of the second half of the same century, represent a separate and equally complex chapter in the history of the Medieval Peloponnese. The inclusion of this historical phase in the present article was not possible for practical and methodological reasons.
Η ιστορία της Πελοποννήσου, κατά τους βυζαντινούς χρόνους, παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες, οι οποίες συνεχίζουν να απασχολούν τους μελετητές, στην προσπάθειά τους να αποκρυπτογραφήσουν και να συμπληρώσουν τις αποσπασματικές και αντικρουόμενες ιστορικές μαρτυρίες και να τις συνδυάσουν με τα υπάρχοντα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Η παρούσα εισήγηση αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής των διαφόρων πεδίων έρευνας που αφορούν στον πελοποννησιακό χώρο και στις μεταμορφώσεις που αυτός γνώρισε σε πολιτικό, πνευματικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, κατά τη βυζαντινή περίοδο και ειδικότερα από τον 5ο αι. μέχρι και τα τέλη του 12ου αι. Αναφορά γίνεται στο πολυσυζητημένο θέμα των αβαροσλαβικών επιδρομών και της σλαβικής εγκατάστασης, στη διοικητική και εκκλησιαστική οργάνωση του τόπου, σε διάφορες όψεις της ζωής των πόλεων και της υπαίθρου, σε οικονομικά και νομισματικά φαινόμενα, στις εργασιακές δραστηριότητες, αλλά και στην κοινωνική υπόσταση και στο βιοτικό επίπεδο των κατοίκων των διαφόρων πελοπονησιακών περιοχών κ.λπ. Επιχειρείται επίσης η καταγραφή, κάποτε με κριτικό σχολιασμό, της εκτεταμένης επί του θέματος βιβλιογραφίας, αλλά και η επισήμανση φαινομένων, τα οποία πιθανόν υπαγορεύουν μια επανεξέταση των τεκμηρίων, ιστορικών και αρχαιολογικών. Η δημιουργία του φραγκικού Πριγκηπάτου της Αχαΐας στην πρώτη δεκαετία του 13ου αιώνα και στη συνέχεια, στις αρχές του β΄ μισού του ίδιου αιώνα, η σταδιακή ανάπτυξη του δεσποτάτου του Μορέως, αποτελούν μια ξεχωριστή, εξίσου πολύπλοκη σελίδα της μεσαιωνικής ιστορίας της Πελοποννήσου. Η ενσωμάτωση αυτής της ιστορικής φάσης στο εν λόγω πόνημα δεν ήταν εφικτή για πρακτικούς και μεθοδολογικούς λόγους.
