Des coulisses du Quai d’Orsay à l’espace médiatique balkanique : la presse francophone en Europe du Sud‑Est au lendemain de la Première Guerre mondiale

Résumé Fr En El

La question d’Orient dans sa dimension balkanique impliqua de manières diverses et variées les grandes puissances tout au long du xixe siècle. Dans leur concurrence afin de promouvoir leurs propres intérêts économiques et politiques, la suprématie culturelle représenta une expression parallèle et un enjeu supplémentaire de ces antagonismes. En ce qui concerne la politique française, les gouvernements de la Troisième République ont favorisé la fondation d’établissements scolaires, dirigés par des institutions laïques ou des congrégations religieuses, ainsi que l’organisation de missions scientifiques et humanitaires. La création de journaux et périodiques en français constitua un aspect complémentaire de cette politique. À travers l’exploration des archives du Quai d’Orsay et de la correspondance consulaire, cet article vise à étudier les acteurs et les initiatives de cette diplomatie culturelle au lendemain de la Première Guerre mondiale.

The Eastern Question in its Balkan dimension, involved in various manners the Great Powers throughout the 19th century. Competing each other in order to promote their own political and economic interests, cultural influence represented a parallel expression and stake of these antagonisms. As far as the French policy was concerned, Third Republic’s governments, sustained the establishment of schools run by secular institutions or religious congregations and the organisation of French scientific and humanitarian missions. Through the exploration of Quai d’Orsay’s diplomatic archives and consular correspondence, this paper aims at studying which were the initiatives and institutions at the aftermath of the Great War, that made part of this network, serving as an ambassador of cultural diplomacy.

Το Ανατολικό Ζήτημα κινητοποίησε με ποικίλους τρόπους τις Μεγάλες Δυνάμεις καθόλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Σε αντιπαλότητα μεταξύ τους προκειμένου να προωθήσουν τα πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα, η πολιτιστική ηγεμονία αποτέλεσε παράλληλη έκφανση και βασικό διακύβευμα αυτών των ανταγωνισμών. Σε ό,τι αφορά στη γαλλική πολιτική, οι κυβερνήσεις της Τρίτης Δημοκρατίας, στήριξαν την ίδρυση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων τόσο από κοσμικούς όσο και από εκκλησιαστικούς φορείς, καθώς και την οργάνωση επιστημονικών και ανθρωπιστικών αποστολών. Η έκδοση εφημερίδων και περιοδικών στα γαλλικά στη βαλκανική χερσόνησο, αποτέλεσε μια περαιτέρω έκφραση αυτής της πολιτικής. Χάρη στα διπλωματικά αρχεία και την προξενική αλληλογραφία, αυτό το άρθρο επιθυμεί να μελετήσει τους πρωταγωνιστές και τις πρωτοβουλίες μιας τέτοιας πολιτιστικής διπλωματίας την επαύριο του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου.