L'instrumentalisation du passé en Grèce dans la mobilisation de la jeunesse par le régime du 4 août : octobre 1940-avril 1941

Résumé Fr En El

Il s'agit d'examiner la façon dont passé et histoire sont instrumentalisés à des fins de propagande par le régime du 4 août en Grèce, alors que le pays affronte les attaques italienne puis allemande depuis le 28 octobre 1940 et ce jusqu'à la capitulation d'avril 1941. Ce sont spécifiquement la revue La Jeunesse (η Νεολαία) (publication de l'Organisation nationale de la Jeunesse-EON), et les discours en direction de celle-ci, qui sont analysés. La propagande construit sur les ressources offertes par le passé un discours visant à disqualifier l'ennemi, à renforcer l'unité nationale et à exiger la mobilisation de tous. Mais ces mêmes discours dépassent l'objectif de défense de l'indépendance nationale pour amplifier le programme de « renaissance » – « régénération » de la société entrepris par le régime avant le déclenchement du conflit. Un premier axe conduit à exposer comment le passé éclaire la lecture des enjeux du conflit et alimente la définition du Nous face à l'Autre. Le second explore la façon dont des « modèles » historiques assignent à chacun, selon son âge et son sexe, un rôle particulier dans la guerre. Le troisième montre comment le contexte spécifique de la guerre et l’« écriture » de l'histoire qui en découle, ont pu constituer une « opportunité » pour le Régime du 4 août dans la réalisation d'objectifs dont la dimension totalitaire sera interrogée.

This article aims at studying how the past and history were instrumentalized in the purpose of propaganda by the Greek regime of the 4th of August while the country had undergone Italian and German attacks since 28th of October 1940 until its capitulation in April 1941. The speeches to the youth will be analyzed through the study of the magazine The Youth (η Νεολαία) (publication of the National Organization of the Youth). Drawing its inspiration from the resources of the past, propaganda constructs its own speech, aimed at bringing discredit on the enemy, as well as strengthening national consensus and eventually calling on everyone to mobilize. But these speeches also go beyond the objective of the sole defense of independence, in order to amplify its program of “rebirth” and “regeneration” of the society formerly set up by the regime before the conflict began. A first approach leads to show how the past highlights a good understanding of the stakes of the conflict and thus enriching the definition of the “Us” vs  the “Other”. The second explores the way historic models assign each one to a specific role in the war, according to their age and sex. The third shows how the specific context of the war and the "writing" of history which stems from it, could give an opportunity for the regime to reach objectives whose totalitarian dimension will be questioned.

Σ' αυτό το άρθρο προτείνουμε να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο το παρελθόν και η ιστορία χρησιμοποιούνται για προπαγανδιστικούς σκοπούς από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου στην Ελλάδα, σε μια περίοδο που η χωρά αντιμετώπιζε την Ιταλική και ύστερα τη Γερμανική επίθεση από τις 28 Οκτωβρίου 1940 και ως τη συνθηκολόγηση τον Απρίλιο 1941. Ειδικότερα θα βασιστούμε στην εξέταση του περιοδικού η Νεολαία (όργανο της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας ΕΟΝ) και στους λόγους που απευθύνονται σ' αυτήν. Η προπαγάνδα οικοδομεί στο υλικό που της προσφέρει το παρελθόν ένα λόγο που στοχεύει στην απαξίωση του εχθρού, στην ενδυνάμωση της εθνικής ενότητας και στην απαίτηση της στράτευσης όλων. Άλλα αυτοί οι ίδιοι λόγοι περνούν το στόχο της υπεράσπισης της εθνικής ανεξαρτησίας και διευρύνουν το πρόγραμμα της «αναβάπτισης» – «αναγέννησης» της Ελληνικής κοινωνίας που είχε αρχίσει το καθεστώς πριν ξεκινήσει σύρραξη. Ένας πρώτος άξονας μας οδηγεί να εξετάσουμε με ποιο τρόπο το παρελθόν φωτίζει την ανάγνωση των διακυβευματών της σύρραξης και στη σύνθεση του ορισμού του Εμείς απέναντι στον Άλλο. Ο δεύτερος ερευνά τον τρόπο με τον οποίο τα ιστορικά «πρότυπα» καθορίζουν για τον καθένα ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του, ένα ιδιαίτερο ρόλο στον πόλεμο. Ο τρίτος δείχνει πως οι συνθήκες του πόλεμου και η «γραφή» της ιστορίας που απορεει απ' αυτόν, μπόρεσαν να δημιουργήσουν μια ευκαιρία για το καθεστώς της 4ης Αυγούστου για την πραγματοποίηση των στόχων των οποίων την ολοκληρωτική διάταση θα εξετάσουμε εδώ.