Les évêques orthodoxes et le politique en Thrace grecque à la fin du xxe siècle

Résumé Fr En El

Dans cet article, nous examinons la place des élites religieuses en Grèce au xxe siècle, spécialement en contexte frontalier. Située aux confins de la Turquie et de la Bulgarie, restée multiconfessionnelle après 1923, la Thrace occidentale présente au xxe siècle une configuration spécifique, contrainte – ou possible ressource – pour le clergé chrétien orthodoxe. En nous penchant sur des carrières d’évêques, en mettant l’accent sur une période de tensions intercommunautaires dans la région, nous soulignerons à quel point ces autorités « traditionnelles » s’appuient sur des modes de légitimation pluriels et entretiennent des rapports complexes avec les autres responsables régionaux. La Thrace constitue un cadre éclairant pour envisager les fonctions sociales, symboliques et parfois aux marges du politique, attendues au xxe siècle de l’Église orthodoxe et de ses dirigeants.

In this article, we examine the role of religious elites in Greece, especially in a border context. Western Thrace, near Bulgaria and Turkey, remained multidenominational after 1923 and offers a specific configuration which is a both constraint and possibly resource for the local Christian orthodox higher clergy. Focusing both on bishops’ carriers and on a period of interdenominational tensions in this area, we will stress that these “traditional” authorities rely on several sources of legitimation, and maintain complex relationships with other regional leaders. The case of Thrace highlights, maybe in an acute way, the expected cultural, symbolic and even political functions of the Orthodox Church –and its leaders–, in 20th Greece’s border areas.

Σ’αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε το ρόλο των θρησκευτικών ελίτ στην Ελλάδα, ειδικώς σε συνοριακές περιοχές. Η Δυτική Θράκη, κοντά στη Βουλγαρία και στην Τουρκία, έμεινε πολυθρησκευτική μετά το 1923 και μας παρουσιάζει έτσι μία περίπτωση ειδική η οποία συνιστά για τον τοπικό ανώτατο ορθόδοξο κλήρο ταυτόχρονα ένας περιορισμός και μία δυνατότητα. Στις σταδιοδρομίες των μητροπολιτών και σε μία περίοδο πολυεθνικών ταραχών, θα δείξουμε ότι αυτές οι παραδοσιακές εξουσίες σ’αυτή την περιοχή στηρίζονται σε διαφορετικούς τρόπους νομιμοποίησης και ότι διατηρούνε πολύπλοκες σχέσεις με τους άλλους ηγέτες της περιοχής. Η περίπτωση της Θράκης φωτίζει, ίσως ξαστερά, τις πολιτισμικές συμβολικές ακόμη και πολιτικές λειτουργίες της Ορθοδοξίας – και των ηγετών της –, στις συνοριακές περιοχές της Ελλάδας, στο τέλος του 20ου αιώνα.