Mémoire et politique à Chypre du Nord

Résumé Fr En El

Cet article étudie l’utilisation politique des célébrations patriotiques et des manuels scolaires par le nationalisme turc à Chypre du Nord. Il montre que depuis la partition de 1974, un calendrier mémoriel a été utilisé pour diffuser un nationalisme d’État proposant une narration simplifiée de l’histoire du conflit, glorifiant le rôle de la Turquie et stéréotypant la violence des Chypriotes grecs, avec lesquels la coexistence pacifique serait impossible. En entretenant la mémoire des martyrs, les nationalistes turcs ont imposé un discours politique idéologisant et conflictuel fondé sur la peur et la menace pour justifier leur lutte de libération nationale et l’indépendance de la RTCN. Un discours analogue, fondé sur l’appartenance de Chypre à l’hellénisme et la résistance au colonisateur britannique et à la Turquie, domine l’espace politique chypriote grec. Mais des contre-mémoires internes existent aussi au sein de chaque communauté, et proposent des interprétations moins essentialistes et plus nuancées de l’histoire du conflit.

This article studies the political usages of patriotic celebrations and school textbooks by Turkish nationalism in Northern Cyprus. It shows that since the division in 1974, a memorial calendar has been used to diffuse a state nationalism that proposes a simplified narrative of the history of the conflict. Such narrative glorifies the role of Turkey and provides stereotypes on the violence of Turkish Cypriots, inducing that peaceful coexistence would be impossible. By celebrating the memory of the martyrs, Turkish nationalists have imposed an ideological and conflicting political discourse based on the feelings of fear and threat to justify their national liberation struggle and TRNC’s independence. An analogous discourse based on the belonging of Cyprus to Hellenism and the resistance against British colonial rule and Turkey dominates the Greek Cypriot political space. But alternative internal memories also exist within each community, and propose less essentialist and more nuanced interpretations of the history of the conflict.

Αυτό το άρθρο μελετά πώς ο τούρκικος εθνικισμός στην Βόρεια Κύπρο χρησιμοποιεί τις πατριωτικές τελετές και τα σχολικά εγχειρίδια. Δείχνει ότι, από το 1974, ένα καινούργιο μνημιακό ημερολόγιο χρησιμοποιήθηκε για να διαδώσει ένα κρατικό εθνικισμό βασισμένο σε μία απλοποιημένη ιστορία της σύγκρουσης η οποία δοξάζει τον ρόλο της Τουρκίας και κάνει στερεότυπο την βία των Ελληνοκύπριων με τους οποίους μία ειρηνική συμβίωση θα ήταν αδύνατη. Επιμένοντας στη μνήμη των μαρτύρων, οι Τούρκοι εθνικιστές επέβαλαν ένα πολιτικό λόγο ιδεολογικό και συγκρουστικό βασισμένο στον φόβο και την απειλή για να δικαιολογούν την δική τους πόλεμο εθνικής ανεξαρτησίας και την ίδρυση της ΤΔΒΚ. Ένας ανάλογος λόγος ο οποίος βασίζεται στην Ελληνισμό της Κύπρου και στην αντίσταση στον βρεταννικό αποικισμό και στην Τουρκία βασιλεύει στο πολιτικό ελληνοκύπριο πεδίο. ΄Ομως αντιφατικοί εσωτερικοί μνημιακοί λόγοι υπάρχουν και στις δύο κοινότητες και προτείνουν άλλες όψεις με αποχρώσεις της ιστορίας και της σύγκρουσης.