Système partisan et évolution des clivages politiques à Chypre du Nord (1974-2014)

Résumé Fr En El

Comment se structure le système partisan de la République turque de Chypre du Nord (RTCN) ? Au-delà des nombreux travaux sur la géopolitique de Chypre, le fonctionnement réel du système politique de la RTCN, un État autoproclamé, mais non reconnu depuis 1983, et les organisations partisanes qui le composent, sont en fait très méconnus. Cet article propose ainsi une étude novatrice de la formation du système partisan et de l’évolution des clivages politiques à Chypre du Nord de 1974 à 2014. Il se fonde sur trois enquêtes de terrains menées entre 2012 et 2014, des entretiens avec des dirigeants des partis fédéralistes et nationalistes et des observations ethnographiques détaillées des campagnes électorales. Il montre que la création d’un système multipartisan et l’émergence d’une démocratie électorale coexistent avec le maintien d’un nationalisme prédominant. L’impasse de la résolution du conflit chypriote et l’absence de reconnaissance internationale de la RTCN n’ont pas empêché le développement d’un système partisan compétitif et de mécanismes internes de légitimation du pouvoir, ce qui a débouché sur une alternance historique en 2003. Mais l’embargo économique et la partition territoriale pèsent sur le contexte social de la RTCN et expliquent malgré tout la prédominance du nationalisme turc.

How is the party system of the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) structured? Beyond the numerous works on the geopolitics of Cyprus, we know very little on the real functioning of TRNC’s political system, a self-proclaimed but non-recognized state since 1983, and on its political organisations. Thus, this article proposes a novel study of the formation of the party system and the evolution of political cleavages in Northern Cyprus between 1974 and 2014. It is based on three fieldworks organised between 2012 and 2014, on interviews with federalist and nationalist political leaders and on thick ethnographic observations of political campaigns. It shows that the creation of a multiparty system and the emergence of an electoral democracy coexist with the maintenance of a predominant nationalism. Cyprus’ conflict resolution stalemate and TRNC’s absence of international recognition have not impeded the development of a competitive party system and of internal mechanisms to legitimise power, which has led to an historical change in power in 2003. But the economic embargo and the partition of the territory influence TRNC’s social context and nevertheless explain the predominance of Turkish nationalism.

Πώς οργανώνεται το κομματικό σύστημα της ΤΔΒΚ; Πέρα από τις πολλές έρευνες για τη γεοπολιτική της Βόρειας Κύπρου, πολύ λίγα είναι γνωστά για την πραγματική λειτουργία του πολιτικού συστήματος αυτού του αυτοκαλούμενου Κράτους – το οποίο δεν αναγνωρίστηκε από το 1983- και για τα κόμματα τα οποία το αποτελούν. Αυτό το άρθρο προτείνει μια πρωτοποριακή μελέτη για τη διαμόρφωση του πολιτικού συστήματος και την εξέλιξή του στη Βόρεια Κύπρο από το 1974 ως το 2004. Βασίζεται σε τρεις έρευνες επί τόπου το 2012 και το 2014, σε συνεντεύξεις με εθνικιστές και φεντεραλιστές ηγέτες, και σε εθνογραφικές παρατηρήσεις των προεκλογικών εκστρατειών. Δείχνει ότι η δημιουργία ενός πολυκομματικού συστήματος και η εμφάνιση μιας εκλογικής δημοκρατίας συνυπάρχουν με τη διατήρηση του κυριαρχού εθνικισμού. Το αδιέξοδο στη λύση του Κυπριακού και η έλλειψη διεθνούς αναγνώρισης της ΤΔΒΚ δεν εμπόδισαν την ανάπτυξη ενός κομματικού συστήματος και εσωτερικών μηχανισμών νομιμοποίησης της εξουσίας. Αυτό οδήγησε σε μια ιστορική εναλλαγή το 2003. Όμως ο οικονομικός αποκλεισμός και η διχοτόμηση του νησιού επιρρεάζουν αρνητικά το κοινωνικό πλαίσιο της ΤΔΒΚ και εξηγούν την επικράτηση του εθνικισμού.