Une approche volontariste du droit naturel et de la contradiction

Fiche du document

Date

20 février 2014

Discipline
Type de document
Périmètre
Langue
Identifiant
Source

Revus

Relations

Ce document est lié à :
info:eu-repo/semantics/reference/issn/1581-7652

Ce document est lié à :
info:eu-repo/semantics/reference/issn/1855-7112

Organisation

OpenEdition

Licences

All rights reserved , info:eu-repo/semantics/openAccess




Citer ce document

Luca Parisoli, « Une approche volontariste du droit naturel et de la contradiction », Revus, ID : 10.4000/revus.2645


Métriques


Partage / Export

Résumé Fr En Sl

L’analyse des juristes médiévaux nous montre comment la manipulation des contradictions déontiques prima facie est associée, dans l’argumentation interprétative, à la théorie de la légitimité de la hiérarchie normative, entendue non seulement comme instrument politique mais aussi et essentiellement comme un instrument de rationalité au sein d’une science juridique orientée vers une théologie politique. La notion de droit naturel telle qu’elle apparaît dans certains documents emblématiques dont le Decretum de Gratien du XIIe s., ne peut être réduite au modèle intellectualiste aristotélo-thomiste du XIIIe s. Il y a plusieurs façons de penser le droit naturel dans le monde médiéval chrétien et latin ; elles se maintiennent sur plusieurs siècles et l’une d’elles au moins a des points de contacts et de désaccord avec les traditions juives et musulmanes. Ces courants de pensée qui s’écartent du modèle intellectualiste aristotélo-thomiste peuvent être regroupés au sein d’une famille (au sens wittgensteinien) de modèles volontaristes : les contradictions déontiques peuvent être plus fortes que des contradictions prima facie, elles peuvent être d’authentiques contradictions renvoyant à un nouvel acte de volonté comme la seule façon d’éliminer la contradiction déontique. La théorie de Duns Scot peut être utilisée comme illustrant le problème d’une approche ontologique volontariste extrême. | Une autre version de cette contribution a été publiée dans Parisoli (2008d : 124–141).

The analysis of medieval jurists shows us how the manipulation of deontic prima facie contradictions is associated in interpretative argumentation to a theory of the legitimacy of the normative hierarchy, understood not only as a political tool, but essentially as a rational tool in a legal science directed toward a political theology. The notion of natural law in emblematical documents such Decretum of Gratian, dated XII. century, cannot be reduced to the posterior Aristotelian-Thomistic intellectualist model (XIII. century): there is more than one way to think about natural law in Christian Latin medieval world, these ways are present along many centuries, and there is at least one of this different ways showing some points of contact and dissonance with the Jewish and Muslim traditions. We can speak about the alternatives to the Aristotelian-Thomistic intellectualist model as the voluntarist model families (in a Wittgenstein's meaning): deontic contradictions may be stronger than prima facie contradictions, they may be genuine contradictions calling for a new act of will as the only way to eliminate the deontic contradiction. Duns Scotus’ theory can be used to illustrate the issues of extreme voluntaristic ontological approach. | A prior version of this article was published in Parisoli (2008d: 124-141).

Voluntarističen pogled na naravno pravo in na protislovja. Način izgradnje pojma hierarhije v latinski srednjeveški misli. Dela srednjeveških pravnikov kažejo, kako je v razlagalni argumentaciji manipulacija deontičnih protislovij prima facie povezana s teorijo legitimnosti hierarhije norm, razumljene ne zgolj kot politično, ampak predvsem kot racionalno orodje pravne znanosti usmerjene k politični teologiji. Pojma naravnega prava v simbolnih dokumentih, kot je Gracijanov Decretum iz 12. stoletja, ni mogoče zvesti na kasnejši aristotelovsko-tomistični intelektualistični model (13. stoletje): v latinskem krščanskem srednjeveškem svetu obstaja več kot le en način mišljenja o naravnem pravu in vsaj en od teh načinov kaže določene skupne točke in skladnosti z judovsko in muslimansko tradicijo. O alternativah aristotelovsko-tomističnemu modelu lahko govorimo kot o družini voluntarističnih modelov (v wittgensteinovskem pomenu): deontična protislovja so lahko močnejša od protislovij prima facie; lahko gre za resnična protislovja, ki kot edini način za odpravo deontičnega protislovja terjajo novo voljno dejanje. Kot primer ekstremnega voluntarističnega ontološkega pristopa lahko vzamemo Duns Scotusovo teorijo. | Predhodna različica tega prispevka je bila objavljena v Parisoli (2008d: 124-141).

document thumbnail

Par les mêmes auteurs

Sur les mêmes sujets

Sur les mêmes disciplines

Exporter en