Remembering the Armenian genocide in contemporary Turkey

Résumé En Fr Nl

In this article I argue that the notable memory boom about the Armenian genocide since the 2000s in Turkey has diverted the attention away from the importance of formal genocide acknowledgement; in addition, the responsibility of genocide denial is assigned to the Turkish State only. Looking at the memory frames in the current public discourse in Turkey, however, in qualitative terms there is more of a continuity than a rupture in denialist discourse patterns. Most importantly, the increased public talk about the Armenian genocide serves as a key argument in the Turkish State’s denialist program, where it argues that the “Armenian issue” is not a taboo topic in Turkey anymore. Taking into consideration that the engagement of Turkish civil society has garnered much – if not most – attention in Turkey and internationally, I believe it is essential to focus on the needs and the claims of the victims, rather than making the emergence of a strong civil society in Turkey an end in itself.

J’affirme dans cet article que, si le génocide arménien fait effectivement l’objet depuis 2000 d’un « boom mémoriel » en Turquie, cela a aussi détourné l’attention de l’importance d’une reconnaissance formelle du génocide. En outre, seul l’État turc est tenu pour responsable du discours négationniste. Lorsque l’on examine les cadres mémoriels qui structurent le discours public actuel en Turquie, on constate qu’il s’agit plutôt, en termes qualitatifs, d’une continuité que d’une rupture dans le recours aux schémas négationnistes. Plus encore, le fait que l’on discute aujourd’hui ouvertement du génocide arménien est justement exploité par l’État turc dans son programme de négation : en effet, il n’y a plus de tabou sur la « question arménienne » en Turquie. L’engagement de la société civile turque a certes beaucoup retenu l’attention, tant sur le plan national qu’international, mais au lieu de se concentrer sur le développement d’un monde associatif solide en Turquie, il me paraît plus essentiel de se pencher sur les besoins et les demandes des victimes.

In dit artikel stel ik dat er sinds 2000 weliswaar sprake is van een ‘memory boom’ over de Armeense genocide in Turkije, maar dat die de aandacht heeft afgeleid van het belang van een formele erkenning van de genocide. Bovendien wordt alleen de Turkse staat verantwoordelijk gehouden voor het negationistische discours. Wanneer we kijken naar de herinneringskaders die het huidige publieke discours in Turkije structureren, merken we dat er kwalitatief gezien eerder sprake is van een continuïteit dan van een breuk in het gebruik van ontkenningspatronen. Meer nog, het feit dat men vandaag openlijk de Armeense genocide bespreekt, wordt door de Turkse staat precies uitgebuit, verdraaid en ingezet in haar programma van ontkenning: de ‘Armeense kwestie’ is immers geen taboe meer in Turkije. Het engagement van de Turkse burgermaatschappij heeft zowel nationaal als internationaal veel aandacht getrokken, maar eerder dan te focussen op de opbouw van een sterk maatschappelijk middenveld in Turkije, lijkt het mij essentiëler om in te gaan op de noden en vragen van de slachtoffers.