O warstwie treściowej spektakli baletowych – wokół problemu recepcji i transformacji kulturowych tematów libretta

Résumé Pl En

Łączność tańca ze słowem pisanym – literaturą w klasycznych przedstawieniach baletowych wydaje się dość ścisła. Punktem wyjścia do stworzenia takich widowisk może być pomysł literacki – bowiem podstawę dramatyczną baletu stanowi treść ujęta w formę spisanego libretta. W rozwoju sztuki baletowej dominująca stała się tendencja do skracania i upraszczania akcji, tak by do końca utrzymywała uwagę widza w napięciu, budząc ciągłe zainteresowanie przesłaniem tańca. A samo libretto z czasem okazywało się swoistą inspiracją do swobodnych interpretacji choreograficznych. Złożoność i ewolucja baletowych tematów uwydatnia się wyraźniej w kontekście przemian kulturowych, postaw społecznych i estetyki danej epoki. W krytyce teatralnej zauważalne jest niedookreślenie pozycji libretta baletowego, którego oceny oparte są na niejasnych kryteriach. Stąd w perspektywie badawczej interesujący wydaje się przegląd swobodnych przeróbek, dalekich reminiscencji tych tematów (prowokujący do pytania o ewentualne „fortunne omyłki” w kontekście interpretacji i ich skutków).

The connection between dance and the written word (literature) in classical ballet performances seems particularly close. The starting point for the production of such events could be a literary idea. This is because it is the written libretto which constitutes the dramatic foundation of ballet. The development of the art of ballet saw the emergence of a dominating tendency to shorten and simplify action, so that it captures the attention of the viewer and keeps tension up until the end, thus maintaining a continual interest in the meaning of the dance. Over time, the libretto itself would turn out to be a certain form of inspiration for free choreographic interpretations. The complexity and evolution of ballet themes become apparent in the context of cultural shifts, social attitudes and the aesthetics of a given era. In theatre criticism, it is notable that the status of libretto is inadequately specified, as its reviews seem to be based on ambiguous criteria. This is why, from a scholarly perspective, it is interesting to explore loose adaptations and distant reminiscences of these topics. Such an exploration provokes questions relating to possible ‘fortunate errors’, and the effects thereof, in the context of interpretation.