Κατασκευή κοινωνικών ταυτοτήτων στην ταινία κινουμένων σχεδίων "Ζωούπολη": Διδακτικό σενάριο για το γλωσσικό μάθημα στο δημοτικό στο πλαίσιο των πολυγραμματισμών

Résumé El En

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη των κοινωνικών ταυτοτήτων, με έμφαση στην κοινωνική τάξη, σε κείμενα μαζικής κουλτούρας για παιδιά. Ειδικότερα, αξιοποιούνται δύο επιλεγμένες σκηνές της παιδικής ταινίας κινουμένων σχεδίων Ζωούπολη (Zootopia) (2016), προκειμένου να μελετηθούν χαρακτήρες που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και εξασκούν διαφορετικά επαγγέλματα. Η ανάλυση των σκηνών της ταινίας βασίστηκε στα μοντέλα της Στάμου (2011) και του Αndroutsopoulos (2012) για τη μελέτη της κοινωνιογλωσσικής πραγματικότητας στη μυθοπλασία, στη θεωρία του Coupland (2007) για το ύφος και στη γενική θεωρία για το γλωσσικό χιούμορ του Αttardo (1994). Όπως διαπιστώθηκε στην ανάλυση, η γλωσσική ποικιλότητα προβάλλεται ως μέσο κατασκευής ταυτοτήτων και προώθησης στερεοτυπικών αντιλήψεων γύρω από την κοινωνική τάξη των πρωταγωνιστών/στριών. Με βάση τα ευρήματα της ανάλυσής μας, και με θεωρητικό υπόβαθρο την παιδαγωγική των πολυγραμματισμών, παρουσιάζουμε μια διδακτική πρόταση για μαθητές/τριες της Ε’ τάξης δημοτικού, με στόχο να αποκτήσουν επίγνωση των κυρίαρχων ιδεολογιών και στερεοτύπων που συνοδεύουν τις κοινωνικές τάξεις, ώστε να μην τα αποδέχονται άκριτα.

The aim of this paper is to study social identities, with an emphasis on social class, in mass culture texts for children. Specifically, we utilize examples of two selected scenes from the animated film Zootopia (2016) with a view to analysing characters of the film belonging to different social classes and practicing different professions. The analysis of the film scenes was based on Stamou’s (2011) and Αndroutsopoulos’ (2012) models for the study of sociolinguistic reality in fiction, Coupland’s (2007) theory of style and Attardo’s (1994) general theory of linguistic humour. As the analysis revealed, linguistic diversity is projected as a means of constructing identities and promoting stereotypical perceptions around the protagonists’ social class. Having the findings of our analysis as a springboard, and based on the pedagogy of multiliteracies, we present a teaching proposal for students of the 5th grade of primary school, with the aim of making them aware of the dominant ideologies and stereotypes attached to social classes, so that they do not accept them uncritically.