Filologia i nacjonalizm. Stanisław Pigoń jako ideolog kultury ludowo-narodowej

Résumé Pl En

Autor artykułu stawia tezę, że rodzajowo zróżnicowana twórczość Stanisława Pigonia, na którą składają się wypowiedzi naukowe, krytycznoliterackie, publicystyczne i wspomnieniowe, powinna być interpretowana jako spójna ideologiczna całość. Wbrew dominującej opinii, traktującej Pigonia, przede wszystkim, jako pozytywistycznie zorientowanego badacza literatury, ciszącego się do dzisiaj reputacją najwybitniejszego mickiewiczologa, autor prezentuje postać uczonego jako wyrazisty przykład figury dwudziestowiecznego ideologa, aktywnie uczestniczącego całą swoją twórczością, również naukową, w konfliktach ideowych i politycznych swojego czasu. W artkule przedstawiony zostaje, lansowany w publikacjach Pigonia antyrewolucyjny, nacjonalistycznie zorientowany program kulturalny, zmierzający do włączenia polskiego chłopstwa (ludu) w obręb esencjonalnie (prymordialistycznie) pojmowanej kultury narodowej. Podjęty zostaje także na nowo problem antysemickiego zaangażowania Pigonia w latach 30. XX wieku.

Wołowiec argues that Stanisław Pigoń’s work, which spans literary scholarship and criticism, feuilletons and memoirs, should be read as a ideologically coherent entity. Pigoń is mostly known as a positivist literary scholar with a lasting reputation as the most outstanding specialist on Mickiewicz, but Wołowiec portrays him as a paradigmatic twentieth-century ideologue who, through his (academic) work, actively participates in the ideological and political debates of his time. Wołowiec also outlines Pigoń’s antirevolutionary and nationalistic cultural programme aiming at integrating the Polish peasantry (the people) into the sphere of national culture, understood in essentialist (primordial) terms. The article also takes up the problem of Pigoń’s anti-Semitic engagement in the 1930s.