De kom van Sint-Franciscus van Assisi in Museum De Mindere (Sint-Truiden). Een radiokoolstofdatering en contextanalyse

Résumé Nl Fr En

In het museum DE MINDERE in Sint-Truiden wordt een bijzonder reliek aan het publiek tentoongesteld. Het gaat om een kom waarvan gezegd wordt dat Sint-Franciscus van Assisi (1181/1182–1226) er tijdens zijn leven uit gegeten en gedronken heeft. Dit gebruiksvoorwerp was jarenlang in het bezit van de minderbroeders in Mechelen. Verscheidene sierelementen op het object wijzen stilistisch naar een dertiende-eeuwse productie. Een materiaalstudie van de kom toonde aan dat het om een kalebas gaat en de radiokoolstofmeting dateert het object grofweg tussen 1490 en 1650. Uit aanvullend historisch onderzoek blijkt dat er zich bij de Mechelse minderbroeders twee kommen bevonden, allebei vervaardigd uit majolica, die ook gebruikt zouden zijn geweest door Sint-Franciscus. In de loop der tijd is een van beide verdwenen, terwijl de andere terecht is gekomen in Herentals. In 1835 duikt de kalebaskom voor het eerst in de archieven op, ditmaal bij de clarissen in Mechelen. De zusters schonken hem nadien (terug) aan de minderbroeders van dezelfde stad. Deze studie toont aan dat er een verband kan bestaan tussen het object in Sint-Truiden en de twee kommen van de Mechelse minderbroeders. De kalebaskom zou een omhulsel kunnen geweest zijn waarin eeuwenlang de aardewerken kom of kommen bewaard werden en is mogelijk nadien ook als een bijzonder reliek van Sint-Franciscus aanzien.

Le musée De Mindere de Saint-Trond expose une relique remarquable. Il s’agit d’un bol dans lequel saint François d’Assise (1181/1182-1226) aurait mangé et bu. Cet objet a appartenu aux Frères mineurs de Malines pendant de nombreuses années. Plusieurs éléments décoratifs suggèrent une production du XIIIe siècle. L’étude matérielle du bol démontre qu’il s’agit d’une calebasse et la mesure du radiocarbone permet de dater l’objet entre ca 1490 et 1650. Des recherches historiques complémentaires ont mis à jour deux bols en majolique chez les frères mineurs de Malines vraisemblablement utilisés par saint François. Alors que l’un des deux a disparu, l’autre s’est retrouvé à Herentals. En 1835, la calebasse apparaît pour la première fois dans les archives, cette fois chez les Clarisses de Malines. Les Sœurs l’ont ensuite (re)donnée aux Frères mineurs de la même ville. Cette étude montre qu’il pourrait y avoir un lien entre l’objet de Saint-Trond et les deux bols des Frères mineurs de Malines. Le bol en calebasse aurait été un boîtier dans lequel le(s) bol(s) en terre cuite a(ont) été conservé(s) pendant des siècles et pourrait également avoir été considéré par la suite comme une relique de saint François.

Museum De Mindere in Saint-Trond has a remarkable relic on display. It is a bowl which is reported to belong to Saint Francis of Assisi (1181/1182-1226) who used it for eating and drinking. This utensil was in the possession of the Friars Minor in Malines for many years. Several decorative elements on the object stylistically point to a 13th-century production. A material study of the bowl showed it to be a calabash and the radiocarbon measurement dates the object roughly between 1490 and 1650. Additional historical research revealed that there were two bowls in the Friars Minor convent in Malines. They were both made of majolica, which would also have been used by Saint Francis. In the course of time, one of them disappeared, while the other ended up in Herentals. In 1835, the calabash bowl appeared in the archives for the first time, this time among the Poor Clares in Malines. The Sisters then gave it (back) to the Friars Minor of the same city. This study demonstrates that there may be a link between the object in Saint-Trond and the two bowls of the Friars Minor in Malines. The calabash bowl could have been a casing in which the earthenware bowl(s) had been kept for centuries and may also have been regarded afterwards as a special Saint Francis relic.