Δημοσιονομική Διακυβέρνηση στην Ευρωζώνη: Από το Μάαστριχτ στην κρίση και πάλι πίσω; Fiscal Governance in the Eurozone: From Maastricht to crisis and back again?* El En

Résumé El En

Ο καθορισμός του βέλτιστου επιπέδου και των μέσων δημοσιονομικής διακυβέρνησης σε μια νομισματική ένωση κυρίαρχων κρατών δεν είναι εύκολο έργο. Μια νομισματική ένωση πρέπει να διαθέτει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δημοσιονομικής διακυβέρνησης, το οποίο θα επιτρέπει ευελιξία για την αντιμετώ-πιση ασύμμετρων σοκ στα διάφορα κράτη μέλη· θα αποθαρρύνει τη δημοσιονομική κακοδιαχείριση και θα ελαχιστοποιεί τις δευτερογενείς επιπτώσεις όταν αυτή συμβαίνει· θα παρέχει τα μέσα για αποτελεσματική δημοσιονομική διαχείριση κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου και θα δημιουργεί τους απαραίτητους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση ενός κοινού εξωτερικού σοκ. Η δημοσιονομική διακυβέρνηση που σχεδιάστηκε στο Μάαστριχτ ήταν ασύμμετρη και ελλιπής. Καθιέρωσε μια αποκεντρωμένη προσέγγιση «ατομικής ευθύνης», χωρίς αποτελε-σματικό μηχανισμό συμμόρφωσης και χωρίς μηχανισμούς στήριξης για περιόδους οικονομικών αναταράξεων. Οι αδυναμίες της, αποκαλύφθηκαν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και συνέβαλαν στην επιδείνωση της κρίσης στην Ευρωζώνη οδηγώντας σε μια δεύτερη κρίση χρέους και σε διπλή ύφεση. Η έλλειψη θεσμικών δικλείδων για την αντιμετώπιση της κρίσης μετέτρεψε τον χειρισμό της σε μια de facto πολιτική, και ως εκ τούτου, διακυβερνητική διαδικασία όπου οι πιστώτριες χώρες, βρισκόμενες σε μια εξαιρετικά πλεονεκτική διαπραγματευτική θέση, υπαγόρευσαν τόσο τους όρους των συμφωνιών διάσωσης όσο και αυτούς της μεταρρύθμισης της δημοσιονομικής διακυβέρνησης. Όντας ουσιαστικά μια ενισχυμένη έκδοση του πλαισίου που προϋπήρχε της κρίσης, η νέα δημοσιονομική διακυβέρνηση στέφθηκε με περιορισμένη επιτυχία στην προσπάθειά της να εξι-σορροπήσει αντικρουόμενους στόχους· είναι ταυτόχρονα πιο περιοριστική και πιο επιρρεπής σε πολιτικούς ελιγμούς· ολοένα και πιο πολύπλοκη, αφήνοντας παράλληλα περισσότερο περιθώριο για διαφορετικές ερμηνείες, χωρίς να είναι τελικά πιο αποτελεσματική. Ως αποτέλεσμα, λίγα μόλις χρόνια μετά την εφαρμογή της, οι εκκλήσεις για μια νέα μεταρρύθμιση πολλαπλασιάζονται.

Determining the optimal level and instruments of fiscal governance in a monetary union of sovereign states is not an easy task. A monetary union needs to have in place a comprehensive framework of fiscal governance, which allows enough flexibility to deal with asymmetric shocks in different member states; discourage fiscal mismanagement, and minimize spillover effects when it happens; provide the means for effective fi scal management over the business cycle; and build the necessary mechanisms to deal with a common external shock. The fiscal governance designed at Maastricht was imbalanced and incomplete. It instituted a decentralized ‘individual responsibility’ approach, with no effective compliance mechanism and no support facilities for times of economic turbulence. Its weaknesses, revealed by the global financial crisis, contributed to Eurozone’s deterioration into a second, debt crisis and a double dip recession. The lack of institutional provisions for dealing with the crisis, turned its handling into a de facto political, and therefore, intergovernmental process where creditor countries, enjoying a highly asymmetrical negotiating advantage, dictated both the terms of the bailout agreements and the provisions of the new fiscal governance. Being essentially a reinforced version of the precrisis framework, the ‘reformed’ fiscal governance has tried to balance conflicting objectives with little success; it is simultaneously more constraining and more prone to political maneuvering, increasingly complex while leaving more room for variable interpretations, and ultimately it is not more effective than its predecessor. As a result, a short few years after its implementation, the calls for a new reform are multiplying.