Wyobraźnia antynomiczna

Résumé Pl En

Tekst jest zarysem jednego z głównych paradygmatów nowoczesnej myśli, która domaga się tyleż kontynuacji, co rewizji i aktualizacji. Myślą tą jest dialektyka łącznie myślanych pojęć i praktyki (teorii praktycznej), a więc już nie w tradycji idealistycznej filozofii praktycznej, lecz w trybie materialistycznie rozumianej podmiotowości i historii. Dialektyka ta zakłada sprzeczność jako nieredukowalny prawdziwościowy element „świata odczarowanego” oraz „świata ekstazy komunikacji”, logiczny składnik refleksji, a także egzystencjalny ruch „zniesienia”, a więc wykroczenia poza zastane antynomie. Kluczowa kategoria wyobraźni jako krytyki (wywiedziona z Kantowskiej koncepcji „wyobraźni transcendentalnej”) pozwala potraktować zasadę nowoczesności antytetycznej jako dynamikę otwarcia i zaangażowania, której swego rodzaju skrótowym podsumowaniem jest utopia teraźniejszości. Dialektyczna wyobraźnia umożliwia również krytykę reguł uprawomocnienia dyskursów, które opierają się na prostej negacji języków antytetycznych (vide: Bruno Latour). Zarazem jednak w szkicu zostają poddane krytyce projekty oparte na fetyszu sprzeczności (dekonstrukcja Derridy jako aporetyka). Punkt dojścia stanowi nie tyle diagnoza „stanu wiedzy” w naukach o człowieku, ile propozycja wyobraźni epistemologicznej, dającej szansę nie tylko na pomyślenie wolności, ale jej doświadczenie.

Momro outlines a paradigm that is key in contemporary thought, namely dialectics, which needs to be developed as much as it needs to be revised and updated. The dialectics of both mental concepts and practices (practical theory) no longer falls into the tradition of idealistic practical philosophy but into the mode of subjectivity and history understood in materialistic terms. This important type of critical imagination allows us to treat the principle of antithetical modernity as a dynamic of opening up and engagement, which boils down to a utopia of the present. The dialectical imagination also enables a critique of the rules by which discourses are validated – rules based on simply negating any antithetical language (cf. Bruno Latour). At the same time, Momro critiques projects based on the fetishism of contradiction (Derrida’s deconstruction). He not only examines the current achievements in the humanities but he also outlines an epistemological imagination that would allow us not only to think freedom but also to experience it.