Le roman de Karol Irzykowski et la prose polonaise de l'entre-deux-guerres : un héritage inconscient ?

Résumé En Pl

The Novel by Karol Irzykowski and the Polish Prose From the Period Between the Wars : An Unconscious Legacy? This thesis undertakes a comparative study of, on the one hand, the henceforth mythical Palubą (1903), a novel by Karol Irzykowski, the eminent literary critic; and on the other hand novels from the period between the wars by four famous polish writers: Nałkowska, Witkiewicz, Schulz and Gombrowicz. Many ideas, that later flourished in literature originate in this allegedly forgotten and inaccessible novel. Both inspiration and similarities testify to the common interest shared by these five writers in the main European thoughts of the first half of the 20th century (Freud, Nietzsche, Mach). Through a study focused on narration, and more specifically the construction of the character of the novel, the work leads to an interesting idea about the role of literature with which all five writers seem to agree, even though each of them retains its own uniqueness. Palubą, considered by the Polish critics as a work that initiated textual autoreflection in that country, originates in the Romantic irony {Beniowski by Słowacki). After his novel was published, Irzykowski hardly came back to works of fiction, whereas for his whole life he kept writing various diaries that constitute an amazing example of autobiographical prose for that time. The novel by Irzykowski appears as amazingly «modern», and as one of the foundation stones of the Polish «modernity» – if not of the European one. A first translation in French of selected parts of the novel is underway; it will be published together with some extracts of this thesis.

Powieść Karola Irzykowskiego a polska proza dwudziestolecia międzywojennego dziedzictwo nieświadome? Praca poświęcona jest studiom porównawczym między Paluba (1903) a wybranymi powieściami czołowych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego: Nałkowskiej, Witkacego, Schulza i Gombrowicza. Powieść Irzykowskiego, otoczona mitem książki genialnej, lecz trudnej i zapoznanej, zapowiada zadziwiająco trafnie główne linie rozwoju nowatorskiej prozy polskiej XX wieku. Praca wskazuje na rozliczne i zawiłe kontakty, jakie łączyły tych pisarzy z Irzykowskim, odnalezione w korespondencji, dziennikach a także relacjach ich współczesnych. Nie ogranicza się jednak do badania ewentualnych wpływów Paluby na kolejne pokolenia pisarzy, umiejscawiając ich twórczość we wspólnym kontekście myśli europejskiej (Freud, Nietzsche, Mach). Analiza narratologiczna, ze szczególnym uwzględnieniem kategorii postaci, wskazuje na pokrewne podejście tych pisarzy do roli literatury. Paluba, uważana za pierwsze polskie dzieło autotematyczne, odwołuje się też w specyficzny sposób do tradycji wywodzącej się z Beniowskiego J. Słowackiego. Praca zawiera również analizę Dziennika Irzykowskiego, dzieła o zaskakujących akcentach autokreacyjnych, któremu poświęcono dotąd niewiele uwagi także i w Polsce. Czołowym zadaniem pracy jest jednak wprowadzenie myśli jednego z ojców modernizmu polskiego do kontekstu europejskiego. Tłumaczenie na język francuski wybranych fragmentów Paluby jest kolejnym przedsięwzięciem, z jakim chce się zmierzyć autorka pracy.