Quarrying the coasts of Crete in antiquity; some geoarchaeological considerations

Résumé El En

Η εργασία πραγματεύεται τρεις όψεις της παράκτιας λατόμησης στην νήσο Κρήτη (Αιγαίο Πέλαγος, Ελλάδα), οι οποίες αφορούν ζητήματα χρονολόγησης ως προς την Μέση Θαλάσσια Στάθμη κατά την αρχαιότητα, ζητήματα αρχαίας τεχνολογίας, καθώς και εξόρυξης του εγχώριου μαρμάρου. Μια σειρά βίαιων σεισμικών γεγονότων, το γνωστότερο των οποίων είναι ο λεγόμενος Τεκτονικός Παροξυσμός της παλαιοχριστιανικής περιόδου, επηρέασε την μορφολογία της ακτογραμμής στην Κρήτη, με αποτέλεσμα τα παράκτια λατομεία της νήσου να είναι σήμερα είτε ανυψωμένα είτε καταβυθισμένα. Λατομεία αιολιανίτη / ψαμμίτη, ασβεστολίθου, μαρμάρου και ψηφιδοπαγούς αιγιαλού συσχετίζονται με παρακείμενες ιχθυοδεξαμενές και νεωσοίκους που έχουν λαξευτεί στον βράχο. Ίχνη αρχαίας εξόρυξης, όπως οι κυλινδρικές οπές που παρατηρήθηκαν σε παράκτια λατομεία, διαφοροποιήθηκαν ανάλογα με τις διαστάσεις και την φυσική ή τεχνητή μορφή τους. Η προκαταρκτική παρουσίαση ενός λατομείου λευκού μαρμάρου στον Ίστρο, στον κόλπο του Μεραμπέλλου στην ανατολική Κρήτη, προσθέτει μια ακόμα θέση στον κατάλογο των λατομείων λευκού μαρμάρου της περιοχής και συσχετίζεται με τις επιγραφές που χαράχτηκαν στην νησίδα Πρασονήσι ή Βρυονήσι.

The paper discusses three aspects of coastal quarrying in the island of Crete, Aegean Sea, Greece; issues of chronology in regard to the Mean Sea Level in antiquity, issues of ancient technology, and issues of local marble extraction. A series of violent seismic events, the most known being the so-called Early Byzantine Tectonic Paroxysm, affected the morphology of the coastline of Crete, the coastal quarries of which are today either uplifted or sunken. Quarries of aeolianite/sandstone, limestone, marble, and beach rock are related to adjacent rock-cut fish tanks and ship sheds. Traces of the ancient exploitation such as the circular holes observed in the coastal quarries are differentiated according to their dimensions and their natural or manmade form. A preliminary report of a new site, a white marble quarry at Istron (Gulf of Merambello, eastern Crete), is added to the white marble quarries of the area and correlated with the graffiti inscribed on the islet of Prasonēsi or Vryonēsi.